W referendum nie pozbawisz radnego mandatu

W naszej gminie doszło do sytuacji patowej. Rada podzieliła się na dwa obozy. Siedmiu radnych popiera wybranego w ubiegłorocznych wyborach wójta, a w opozycji jest ośmiu radnych związanych ze starym wójtem. Rada nie jest w stanie sprawnie funkcjonować. Nie było porozumienia nawet w tak ważnej sprawie, jak uchwalenie budżetu. Ostatecznie został on ustalony dla gminy przez regionalną izbę obrachunkową – pisze pan Stanisław (imię zmienione, nazwisko do wiadomości redakcji). – Wydaje się, że jedyną receptą na naprawę sytuacji w naszej gminie są ponowne wybory. Mieszkańcy nie chcą jednak wymieniać całej rady. Naszym zdaniem wystarczyłoby pozbyć się z jej składu kilku niesolidnych radnych. Czy istnieje możliwość zorganizowania w tej sprawie referendum lokalnego? – pyta pan Stanisław.

Na wniosek wyborców

Zasady organizowania lokalnego referendum określa ustawa z 15 września 2000 r. Mieszkańcy, jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają w nim w drodze głosowania swoją wolę np. w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki, a w przypadku gminy także wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Wniosek w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego (np. rady gminy) przed upływem kadencji może zostać zgłoszony tylko i wyłącznie przez mieszkańców danej jednostki. Z takim wnioskiem można wystąpić, gdy popiera go grupa co najmniej 10 proc. uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy.

Rozstrzygające i ważne

Wniosek w sprawie odwołania rady gminy może zostać skutecznie przez mieszkańców zgłoszony dopiero po upływie dziesięciu miesięcy od dnia wyborów albo dziesięciu miesięcy od dnia ostatniego referendum w sprawie jego odwołania i nie później niż osiem miesięcy przed zakończeniem jego kadencji.

Wynik referendum jest rozstrzygający, jeżeli za jednym z rozwiązań w sprawie poddanej pod referendum (np. za odwołaniem rady) oddano więcej niż połowę ważnych głosów. W sprawie odwołania organu jest ważne, jeżeli udział w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu.

Zaznaczyć w tym miejscu jednak trzeba, że ani ustawa o referendum lokalnym, ani żaden inny przepis prawa nie przewiduje możliwości zorganizowania i przeprowadzenia referendum lokalnego, którego przedmiotem byłoby odwołanie poszczególnych, wskazanych z imienia i nazwiska gminnych radnych. Jeżeli zatem mieszkańcy gminy chcą dokonać zmian w składzie organu stanowiącego, to muszą zorganizować i przeprowadzić referendum w sprawie odwołania całego tego organu kolegialnego.

Masz pytanie, wyślij e-mail do autora m.cyrankiewicz@rp.pl

Andrzej Szewc - profesor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

Odwołanie w referendum konkretnego radnego nie jest możliwe. I nie dlatego, że sprawa taka nie ma parametrów „referendalnych" czy że przepisy mówią o odwołaniu organu pochodzącego z bezpośrednich wyborów. Ale dlatego, że ordynacja wyborcza nie zna instytucji odwołania radnego i nie wiąże z nim wygaśnięcia mandatu. Nie można też przeprowadzić referendum w sprawie odwołania radnego z funkcji (np. przewodniczącego rady), gdyż nie ma podstaw, aby wynik referendum traktować na równi z wnioskiem radnych wymaganym przez art. 19 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym. W obu sprawach wynik referendum byłby wiążący, lecz niewykonalny. W sprawie odwołania z funkcji możliwe są konsultacje.

Zobacz więcej w serwisie:

Samorząd