Ochrona środowiska: Gminy chcą subwencji ekologicznej

Przygotowywana w Sejmie niewielka nowelizacja ustawy o ochronie przyrody (druk nr 23) wywołała burzę wśród samorządów. Jej przepisy chcą pozbawić gminy realnego wpływu na tworzenie i zmianę granic parków narodowych. Dlaczego gminy protestują? Chodzi oczywiście o pieniądze.

– Gmina, która jest w połowie pokryta różnego rodzaju użytkami ekologicznymi, w istocie nie ma żadnych dochodów własnych – tłumaczy prof. Michał Kulesza. I dodaje, że dotyczy to połowy gmin w Polsce.

Zabójcza ekologia

Dobrym przykładem jest Białowieża, której 90 proc. powierzchni pokrywa las stanowiący w dużej części teren parku narodowego lub jego otulinę. – Powoduje to, że nasze dochody z podatku leśnego są o połowę niższe, niż mogłyby być, gdyby parku u nas nie zlokalizowano – mówi Albert Litwinowicz, wójt gminy. Obawia się, że powiększenie tego obszaru spowoduje dalsze spadki dochodów z tego źródła.

Tych strat nikt nie rekompensuje.

Spadek dochodów podatkowych to niejedyny powód blokowania przez gminę decyzji o powiększeniu białowieskiego parku. Jak wyjaśnia wójt, zmiana granic spowoduje wzrost bezrobocia i spadek dochodów z PIT, a jednocześnie wydłużą się kolejki do gminnego ośrodka pomocy społecznej.

Wprowadzenie subwencji ekologicznej, rekompensującej gminie utracone dochody, mogłoby zmienić jej stanowisko w tej sprawie.

Potrzeba rekompensaty

– Nie jesteśmy przeciwni istnieniu parku czy powiększaniu jego granic – wyjaśnia Litwinowicz. – Chcemy tylko wprowadzenia systemu rekompensującego gminom takim jak nasza straty spowodowane jego funkcjonowaniem.

Jego zdaniem przyjęcie nowelizacji ustawy w proponowanym kształcie spowoduje – w bliższej lub dalszej przyszłości – konieczność zlikwidowania takich jednostek jak gmina, którą zarządza.

Parki narodowe zmniejszają dochody podatkowe wielu gmin w Polsce

– Zmierzamy do sytuacji, w której nie zdołamy ani utrzymać szkoły, ani zaspokajać innych podstawowych potrzeb mieszkańców – niepokoi się.

– Ostatni park narodowy utworzono w Polsce w 2001 r. – mówi prof. Maciej Nowicki, minister środowiska w latach 2007 – 2009. – Ich łączna powierzchnia zajmuje nie więcej niż 1 proc. obszaru kraju. – Winne są temu złe przepisy, które powodują, że w sprawach ważnych dla interesu publicznego głos decydujący ma mniejszość: społeczności lokalne, na obszarach których parki są zlokalizowane lub mogłyby powstać – argumentuje.

Dlatego, jego zdaniem, zasady tworzenia parków narodowych należy zmienić. Ale w taki sposób, aby samorządom zapewnić właściwą rekompensatę utraconych dochodów. – Ta rekompensata powinna zostać zapisana w ustawie o ochronie przyrody – zaznacza. – Możliwe jest również wprowadzenie takich zmian np. w ustawach podatkowych, które sprawią, że gminy nie będą się obawiały, że rozszerzenie parku spowoduje utratę części dochodów z tych źródeł.

Zdaniem prof. Michała Kuleszy proponowana nowelizacja to prawo rodem z XIX w. Na świecie funkcjonują różnego rodzaju mechanizmy rekompensujące straty. Mogą to być subwencje czy inne transfery środków do jednostek, na których terenie istnieją tereny objęte szczególną ochroną.

– Chodzi o to, aby ciężar realizacji słusznego interesu publicznego, jakim jest ochrona przyrody, nie spadał tylko na niektóre grupy społeczne – mówi prof. Kulesza.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora m.cyrankiewicz@rp.pl

Co wynika z nowelizacji

Opinia zamiast uzgodnień