Menedżerowie samorządów otrzymują wynagrodzenia w różnej wysokości

Najostrzejsze rygory płacowe przewiduje [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80668]ustawa z 3 marca 2000 r. o wynagrodzeniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (DzU nr 26, poz. 306 ze zm.; dalej kominówka)[/link]. Nie dotyczy ona jednak wszystkich szefów samorządów. To powoduje, że jedni otrzymują trzynastkę, nagrody z zysku itp. i jest to zgodne z prawem. Tymczasem wypłata takich świadczeń tym innym naruszałaby prawo. Czas wyjaśnić, kto należy do jakiej grupy i co z tego wynika.

[srodtytul]Kogo obejmują kominy [/srodtytul]

Listy podmiotów i osób, których wynagrodzenia są ograniczone kominówką, są dość długie. Ale nie wszyscy menedżerowie z samorządów się tu odnajdą. Ustawa dotyczy bowiem:

- samorządowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną, które nie są jednocześnie spółkami prawa handlowego utworzonymi przez te jednostki lub z ich większościowym pakietem udziałów albo akcji;

- jednoosobowych spółek prawa handlowego utworzonych przez jednostki samorządu terytorialnego;

- spółek prawa handlowego, gdzie udział jednostek samorządu terytorialnego przekracza 50 proc. kapitału zakładowego lub liczby akcji;

- spółek prawa handlowego, gdzie udział spółek samorządowych przekracza 50 proc. kapitału zakładowego lub liczby akcji.

Ograniczone w tym trybie wynagrodzenia dostają zatem kierownicy tych podmiotów, a w szczególności dyrektorzy, prezesi, tymczasowi kierownicy, zarządcy komisaryczni i osoby zarządzające nimi na podstawie umów cywilnych, ich zastępcy, główni księgowi i likwidatorzy. To samo dotyczy członków organów zarządzających wymienionych jednostek organizacyjnych (zwłaszcza członków zarządów) oraz członków organów nadzorczych spółek prawa handlowego, a przede wszystkim rad nadzorczych i komisji rewizyjnych.

Nowela z 13 czerwca 2008 r. miała wyłączyć szefów spółek samorządowych lub z udziałem samorządu spod działania kominówki. Zawetował ją jednak prezydent, a Sejm jeszcze się do tego nie ustosunkował.

[srodtytul]Bez gospodarstw pomocniczych[/srodtytul]

Na przedstawionej liście nie ma gospodarstw pomocniczych i zakładów budżetowych. Występują one w pełnym wykazie podmiotów podlegających kominówce, ale chodzi tu wyłącznie o państwowe zakłady i gospodarstwa państwowych jednostek budżetowych (por. art. 1 pkt 12 – 13 kominówki). A że te samorządowe nie mają osobowości prawnej ani statusu spółek prawa handlowego, ich szefowie nie są objęci limitami z kominówki w zakresie wynagradzania. Nie znaczy to jednak, że w ogóle nie mają żadnych ograniczeń. Mają, określone w art. 20 ust. 4 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=163435]ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1593 ze zm.)[/link]. Przepis ten odnosi się wyłącznie do kierowników i ich zastępców, ale nie do głównych księgowych. Ich gratyfikujemy według przyznanej kategorii zaszeregowania i rozporządzeń Rady Ministrów z 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w:

- [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=178707]jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (DzU nr 146, poz. 1222 ze zm.)[/link],

- [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=178708]w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (DzU nr 146, poz. 1223 ze zm.)[/link].

Od 1 maja br. limity kwotowe wynagradzania głównych księgowych wszystkich jednostek samorządowych (nie tylko gospodarstw pomocniczych i zakładów budżetowych) zostały zastąpione systemem kategorii zaszeregowania.

[srodtytul]Limity dla wszystkich[/srodtytul]

Bez względu na to, czy chodzi o szefostwo jednostek samorządowych objętych kominówką, czy nie, wysokość ich wynagrodzenia miesięcznego jest ograniczona. Wynika to z art. 20 ust. 3 i 4 ustawy z 22 marca 1990 r. Przepisy te ustawiają maksymalny poziom wynagrodzenia miesięcznego na wysokości czterokrotności kwoty bazowej określonej w [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80042]ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie ustawy z 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej (DzU nr 110, poz. 1255 ze zm.)[/link]. Ten górny limit wynosi 7065,84 zł, gdyż kwota bazowa na rok bieżący to 1766,46 zł. Maksymalny pułap dla menedżerów podlegających kominówce równa się natomiast czterokrotności i sześciokrotności (dla szefów spółek) przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Wynagrodzenie to za czwarty kwartał 2007 r. wyniosło 2897,35 zł.

Ani ustawa z 22 marca 1990 r., ani kominówka nie definiują pojęcia „miesięczne wynagrodzenie”. Wykładni dokonał Sąd Najwyższy, stwierdzając, że chodzi tu o wszystkie składniki wynagrodzenia za pracę: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek funkcyjny, dodatek stażowy (za wieloletnią pracę) i premie, jeśli takie są wypłacane [b](wyrok z 2 września 2003 r.; I PK 290/02)[/b]. Z kolei w załącznikach do rozporządzeń zostały wskazane maksymalne wysokości wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego (patrz tabela).

[srodtytul]Dodatkowe świadczenia[/srodtytul]

Jeśli szefowie jednostek samorządowych podlegają kominówce, przysługuje im wyłącznie wynagrodzenie miesięczne. Nagroda roczna i świadczenia dodatkowe należą im się tylko na warunkach i w wysokości ustalonej w kominówce i w [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=168320]rozporządzeniu prezesa Rady Ministrów z 21 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi, oraz trybu ich przyznawania (DzU nr 14, poz. 139)[/link]. Absolutnie nie możemy im wypłacić nagrody z zysku, trzynastki czy pieniędzy z tytułu udziału w zysku lub nadwyżce bilansowej. Według [b]wyroku SN z 16 marca 2005 r. (I PK 199/04)[/b] do pracowników podlegających kominówce nie stosujemy ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Wypłata nagrody rocznej zależy od osiągniętych wyników finansowych lub stopnia realizacji innych zadań. Jej przyznanie następuje na podstawie wniosku, a wysokość nie może przekraczać trzykrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego osoby, której ma być wypłacona, w roku poprzedzającym przyznanie nagrody (art. 10 kominówki). Ponieważ ma ona charakter uznaniowy, możemy ją przyznać, ale nie musimy, co potwierdził[b] SN z 25 listopada 2005 r. (I PK 86/05)[/b]. Oznacza to, że szefowie nie mogą się jej domagać tylko z tego powodu, że jednostka wypracowała zysk.

[srodtytul]Wedle uznania zatrudniającego[/srodtytul]

Uznaniowy charakter mają także świadczenia dodatkowe z tytułu zatrudnienia, w tym bytowe, socjalne, komunikacyjne, oraz ubezpieczenia majątkowe i osobowe. Z art. 5 ust. 2 kominówki wynika bowiem, że mogą (nie muszą) być przyznane. A więc menedżer może otrzymać:

- nagrodę jubileuszową (nie częściej niż co pięć lat),

- odprawę emerytalną lub rentową,

- zwrot częściowych kosztów użytkowania udostępnionego lokalu mieszkalnego, w tym mieszkania służbowego,

- świadczenia związane z korzystaniem z częściowo odpłatnych usług telekomunikacyjnych,

- świadczenia z tytułu dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego, majątkowego oraz osobowego.

Ich maksymalna wartość to 25 proc. wysokości ustalonej w regulaminie wynagradzania, zakładowym i ponadzakładowym układzie zbiorowym pracy oraz w odrębnych przepisach. Natomiast najwyższa wartość roczna to 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego dla ustalenia wynagrodzenia miesięcznego osoby, której są przyznawane (art. 11 ust. 2 kominówki). Jest to wartość dodatkowa, ponad miesięczne wynagrodzenie.