Definicja wspólnoty gruntowej jest niezwykle szeroka, gdyż wspólnotę gruntową stanowią nieruchomości jako wspólna własność będąca we wspólnym posiadaniu oraz wspólnym użytkowaniu określonych osób. Obejmuje więc nie tylko stan prawny, ale i stan faktyczny. Zgodnie z ustawą z 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych do zarządu gruntami tworzącymi wspólnotę gruntową oraz jej reprezentowania powinna zostać powołana spółka. Obowiązkowe jest także utworzenie związku uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej. Związek taki ma osobowość prawną (art. 14 i art. 15 ustawy).
[srodtytul]Komunalizacja – nie[/srodtytul]
Nabywanie przez gminę gruntów (komunalizacja) regulują przepisy ustawy z 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Zgodnie [b]z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 kwietnia 2002 r. (sygn. akt SA1845/2000)[/b] „w świetle art. 5 ust. 4 [tej – red.] ustawy gminie może być przekazane tylko takie mienie ogólnonarodowe (państwowe), które jest aktualnie i bezpośrednio związane z realizacją jej zadań, a nie mienie mające pośredni wpływ na realizację tych zadań lub użyte na ten cel w bliżej nieokreślonej przyszłości. Inaczej mówiąc, przepis ten dotyczy mienia ogólnonarodowego (państwowego) bezpośrednio związanego z realizacją zadań gminy, to znaczy ściśle określonych, a nie pozostających wprawdzie w sferze działań gminy, lecz których realizacja jest jedynie w orbicie jej zamierzeń (planów) bliżej niesprecyzowanych zarówno co do czasu, jak i możliwości urzeczywistnienia”. Nabycie gruntów na podstawie ustawy następuje na podstawie prawomocnej decyzji administracyjnej, która stanowi podstawę do wpisu prawa własności w księdze wieczystej.
[srodtytul]Na podstawie umowy – tak[/srodtytul]
W mojej ocenie pomimo braku w obecnym stanie prawnym przepisów regulujących nabywanie przez gminę nieruchomości na podstawie przepisów prawa administracyjnego (komunalizacja) od prywatnych właścicieli, nie ma przeszkód prawnych do nabywania przez nią takich nieruchomości. Zgodnie bowiem z art. 26 ust. 2 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych w razie sprzedaży nieruchomości stanowiącej wspólnotę gruntową, gminie przysługuje prawo pierwokupu. Trudność w tym przypadku może polegać jedynie na ustaleniu uczestników Wspólnoty Wiejskiej, gdyż jej członkami mogą być np. wszyscy mieszkańcy danej miejscowości, jak również ich prawni spadkobiercy. Mieszkańcy wsi często nie potrafią udowodnić, że dana nieruchomość to wspólnota. Często nie potrafią wykazać, że w ogóle mają do niej jakieś prawa. Duży problem powstaje, jeśli w ogóle nigdy nie została zawiązana spółka do zarządzania wspólnotą, bo trudno wtedy ustalić, kto jest uprawniony do jej reprezentowania.
