Jak się bronić przed nieobiektywną oceną przełożonego

Do obowiązków pracownika samorządowego należy m.in. zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, zwierzchnikami, podwładnymi oraz współpracownikami. Urzędnik ma również obowiązek zachowywać się z godnością zarówno w miejscu pracy, jak i poza nim.

Z wykonywania tych obowiązków wszyscy pracownicy samorządowi zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych i kierowniczych urzędniczych są rozliczani. Zachowania te są bowiem jednym z elementów oceny, jakiej przynajmniej raz na dwa lata każdy taki pracownik samorządowy musi zostać poddany.

Ocenę tę przeprowadza bezpośredni przełożony urzędnika zgodnie z zasadami określonymi w art. 27 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D33B7CD8231C6941AB14DFF541242F49?id=292862]ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych[/link] oraz określonych w zarządzeniu kierownika jednostki, w której oceniany pracownik jest zatrudniony.

[srodtytul]Odwołanie przysługuje...[/srodtytul]

Może się zdarzyć tak, że pracownik z wystawioną przez przełożonego oceną się nie zgadza. Co w takiej sytuacji może taki urzędnik zrobić?

Odpowiedź na to pytanie znajduje się w art. 25 ust. 5 omawianej ustawy. Zgodnie z jego treścią pracownikowi samorządowemu od dokonanej oceny przysługuje odwołanie do kierownika jednostki, w której jest zatrudniony. Składa się je w terminie siedmiu dni, licząc od dnia, w którym ocena została pracownikowi doręczona. Rozpatruje się je w terminie 14 dni.

W przypadku, gdy kierownik uzna je za zasadne, może postąpić w dwojaki sposób. Albo może ocenę zmienić, albo zarządzić ponowne jej przeprowadzenie.

Obowiązek ponownego sporządzenia oceny istnieje natomiast zawsze w sytuacji, w której urzędnik uzyskał ocenę negatywną. Przeprowadza się ją nie wcześniej niż w po upływie trzech miesięcy od dnia zakończenia poprzedniej oceny. Konsekwencją uzyskania przez urzędnika ponownej oceny negatywnej jest obligatoryjne rozwiązanie stosunku pracy z zachowaniem okresów wypowiedzenia.

Pracownik samorządowy może się również od uzyskanej negatywnej oceny odwołać do sądu.

To uprawnienie potwierdził [b]wyrok Sądu Najwyższego z 4 lutego 2009 r., w którym sąd stwierdził, że choć przepisy o pracownikach samorządowych nie przewidują takiej możliwości, lokalni urzędnicy mogą się odwołać do sądu od negatywnej oceny przełożonego (II PK 226/08).[/b]

[srodtytul]...od każdego elementu opinii[/srodtytul]

Przedstawiony powyżej tryb odwoławczy może pracownik samorządowy zastosować również w sytuacji, gdy jest niezadowolony z oceny swojej, nazwijmy to, postawy moralno-etycznej. Oczywiście trudno jest w takiej sytuacji przeprowadzić ocenę ponownie. Ocena bowiem, czy urzędnik zachowuje się uprzejmie i życzliwie w kontaktach z obywatelami, zwierzchnikami, podwładnymi oraz współpracownikami oraz czy zachowuje się z godnością w miejscu pracy, będzie w dużej mierze subiektywna. Zawsze jednak pracownik może się od tych elementów oceny odwołać, a kierownik jednostki, w której urzędnik pracuje, czy też sąd mogą taką ocenę zmienić lub nakazać jej zmianę.

[b]Może się również zdarzyć tak, że wystawiona przez przełożonego ocena jest nie tylko niesprawiedliwa czy krzywdząca, ale może też naruszać jego godność osobistą czy dobre imię[/b]. Tak będzie np. w sytuacji, gdy przełożony, wbrew faktom, napisze o pracowniku, że ten jest leniwy, że brak mu skromności i uczciwości w postępowaniu, że cechuje go nienawiść do współpracowników, brak szacunku do przełożonych, czy że brak mu kultury osobistej. Czy w takiej sytuacji sama zmiana oceny jest wystarczająca, czy też pracownik może dochodzić zadośćuczynienia za to, że ocena narusza jego dobre imię?

[srodtytul]Bezprawność naruszenia[/srodtytul]

Odpowiedzi na to pytanie trudno szukać w ustawie o pracownikach samorządowych. Trzeba odwołać się do zasad ogólnych prawa pracy oraz w przepisach kodeksu cywilnego.

Zgodnie z treścią art. 11[sup]1[/sup] kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Natomiast przykładowe wyliczenie chronionych przez prawo dóbr osobistych każdego człowieka zawiera art. 23 kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego treścią [b]dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego[/b] niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Zaznaczyć w tym miejscu trzeba, że lista zamieszczona w art. 23 k.c. jest otwarta, co oznacza, że ma charakter jedynie przykładowy.

Ochrona dóbr osobistych przysługuje jedynie przed działaniem bezprawnym. Jest to przesłanka konieczna do udzielenia ochrony. Oznacza to, że przełożony nie naruszy dóbr osobistych pracownika w dokonanej przez siebie ocenie jego charakteru czy postępowania, pod warunkiem że głoszone przezeń twierdzenia są prawdziwe.

[srodtytul]Zadośćuczynienie i odszkodowanie[/srodtytul]

W sytuacji, w której pracownik uzna, że pracodawca lub przełożony naruszył jego dobra osobista, może się domagać ich sądowej ochrony. Jakie uprawnienia mu w tym zakresie przysługują?

Mówi o tym art. 24 k.c. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.

[b]Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.[/b]

Ponadto, jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została pracownikowi wyrządzona szkoda majątkowa, to może on dochodzić jej naprawienia.