Rada określi, gdzie sprzedawać wódkę

Przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=CD951AD30AB4E164C12A806744D70B0F?id=185407]ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 70, poz. 473 ze zm.) [/link]nakładają na rady gmin obowiązek podjęcia uchwały, w której określić należy liczbę punktów sprzedaży napojów alkoholowych zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu. [b]Uchwały te nie dotyczą punktów sprzedaży piwa. Jest ono bowiem wyłączone z limitowania.[/b] Ponadto rady obowiązane są określić zasady usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych (ta dotyczy również usytuowania punktów sprzedaży i podawania piwa). Powyższe obowiązki, wynikające z art. 12 ust. 1 i 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości można wykonać, podejmując w tej sprawie jedną uchwałę albo dwie odrębne.

[srodtytul]Czasem potrzebna opinia[/srodtytul]

Ustawa nie określa żadnych szczegółowych wytycznych, co do treści ww. uchwał. Zawiera jedynie w art. 12 ust. 4 ogólną wskazówkę, zgodnie z którą [b]liczba punktów sprzedaży i podawania trunków oraz ich usytuowanie powinno być dostosowane do potrzeb ograniczania dostępności alkoholu,[/b] określonych w gminnym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.

Ponadto w miejscowościach, w których rozmieszczone są jednostki wojskowe, liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży jak i w miejscu sprzedaży oraz usytuowanie miejsc sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych są ustalane przez radę gminy po zasięgnięciu opinii właściwych dowódców garnizonów (art. 12 ust. 3 ustawy).

[srodtytul]Ograniczenia tak, zakazy nie[/srodtytul]

Jak zatem podjąć prawidłową uchwałę określającą liczbę miejsc sprzedaży i ich usytuowanie? Po pierwsze rada, realizując tę kompetencję, nie może działać mechanicznie, np. określając jakąkolwiek liczbę punktów przypadającą na jakąkolwiek liczbę mieszkańców (np. jeden sklep na tysiąc mieszkańców). Takie działanie bowiem może zostać przez organ nadzoru uznane za niezgodne z prawem. Potwierdza to[b] wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 stycznia 1995 r.[/b], który stwierdził, że jeżeli cel jest wytyczony przez ustawę wprost, a podmiot realizujący tę właśnie ustawę wykonuje w jej ramach działania niezmierzające do realizacji tego celu, to można uznać, że działa on niezgodnie z prawem, a nawet bez podstawy prawnej. Takie działania zatem podlegają weryfikacji sądowej. Nie jest to wtedy kontrola celowości, ale kontrola legalności, gdyż akt nie jest weryfikowany z punktu widzenia celów pozaprawnych, ale z punktu widzenia celu wyraźnie wyznaczonego w ustawie będącej jego podstawą prawną. Jeżeli taki akt nie pozwala na realizację celu wyrażonego w jego podstawie prawnej, to jest on nie tylko niecelowy, ale również sprzeczny z ustawą [b](SA/Kr 2937/94)[/b].

Organy nadzoru uchylą również taką uchwałę, która stanowi, że na terenie gminy nie będzie ani jednego punktu sprzedaży czy podawania napojów o zawartości alkoholu powyżej 4,5 proc. Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w wyrokach sądów administracyjnych. Jako przykład można przytoczyć [b]wyrok z 2 kwietnia 2009 r. WSA w Rzeszowie[/b], który podtrzymał rozstrzygnięcie wojewody podkarpackiego stwierdzającego nieważność uchwały rady gminy Adamówka, w której liczbę punktów sprzedaży takich napojów określono jako zero. Sąd stwierdził w uzasadnieniu, że ustawodawca, przyznając określone kompetencje organom gminy, miał na celu jedynie ograniczenie sprzedaży napojów alkoholowych. Natomiast [b]brak jest podstaw do przyjęcia, aby ustawa zezwalała na wprowadzenie całkowitego zakazu sprzedaży napojów alkoholowych[/b][b] (II SA/Rz 160/09)[/b].

[srodtytul]Wykładnia gramatyczna[/srodtytul]

Takie stanowisko sądu wynika z wykładni gramatycznej art. 12 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, który to przepis poprzez pozytywny zapis: ustala dla terenu gminy liczbę punktów sprzedaży napojów alkoholowych – wprowadza nakaz ustalenia takich punktów.

Z tak pojmowanym nakazem (ustalenia punktów sprzedaży) koresponduje zapis ustępu 4 tegoż artykułu, skoro stanowi, że liczba punktów sprzedaży oraz usytuowanie powinny być dostosowane do potrzeb ograniczania dostępności alkoholu. Zatem i w tym przepisie ustawodawca opowiedział się wyłącznie za ograniczeniem dostępności alkoholu, a nie za całkowitym zakazem jego sprzedaży. Wobec tego konkluzja jest taka, że przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi upoważniają organ gminy jedynie do podejmowania działań mających na celu ograniczenie sprzedaży napojów alkoholowych, natomiast nie uprawniają do wprowadzenia prohibicji na terenie gminy.

[srodtytul]Jak mierzyć odległości[/srodtytul]

Natomiast podejmując uchwały dotyczące lokalizacji punktów sprzedaży i podawania napojów alkoholowych, rady określają przede wszystkim minimalne odległości, w jakich sklepy monopolowe czy bary mogą się znajdować od szkół, kościołów, przedszkoli, domów studenckich, schronisk młodzieżowych czy noclegowni dla bezdomnych. Pamiętać jednak trzeba o tym, że [b]odległości te, np. 50 m, mierzy się wzdłuż osi dróg publicznych, a nie na skróty, przez należące do osób prywatnych nieruchomości [/b](zob. [b]wyrok WSA w Warszawie z 2 marca 2005 r., sygn. akt IV SA/Wa 963/04[/b]). Ponadto odległości należy mierzyć od granicy posesji, na której budynek chroniony (szkoła) się znajduje. Tak wynika z[b] orzeczenia NSA z 21 marca 2002 r.[/b], w którym czytamy, że gdy chodzi o pojęcie czy definicję „obiektu szkoły” jako obiektu chronionego, nie można mieć wątpliwości, iż chodzi tu nie tylko o budynek szkoły, ale także teren wokół, z którego korzystają uczniowie gimnazjum (boisko, trawniki, place gier). Dlatego też granica obiektów takich jak szkoła jest równoznaczna z granicą posesji, na której usytuowany jest budynek szkoły. Nie można w każdym razie utożsamiać pojęcia obiektu szkoły jedynie z budynkiem szkoły. Stąd granica szkoły jako obiektu chronionego jest równoznaczna z granicą posesji, terenu, na którym znajduje się budynek szkoły i inne urządzenia służące uczniom do rekreacji i sportu [b](SA/Bk 1278/01)[/b].

[srodtytul]Inne wymagania[/srodtytul]

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości upoważnia ponadto rady gmin do ustalania szczegółowych zasad wydawania zezwoleń na prowadzenie zasad sprzedaży napojów alkoholowych. Do takich można zaliczyć m.in. [b]warunek wyposażenia lokalu, w którym spożywany ma być alkohol, w toaletę udostępnianą konsumentom nieodpłatnie[/b], z wejściem usytuowanym wewnątrz lokalu. Takie zastrzeżenie jest powiązane z zadaniami organów jednostek samorządu terytorialnego, wynikającymi z ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości. Z tego względu zastrzeżenie takiego warunku sprzedaży napojów alkoholowych nie wykracza poza ustawowe upoważnienie zawarte w art. 12 ust. 2 powołanej ustawy. Art. 12 ustawy o wychowaniu w trzeźwości nie daje natomiast radzie gminy podstawy do określenia godzin otwarcia placówek sprzedających alkohol. Godziny otwierania i zamykania placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i zakładów usługowych rada gminy może bowiem ustalić, ale podstawą takiej uchwały jest wyłącznie art. XII [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C55925CDB7DD2DFDC2F6BA5731D149A7?id=71033]ustawy z 26 czerwca 1974 r. Przepisy wprowadzające kodeks pracy (DzU nr 24, poz. 142 ze zm.)[/link].

[ramka][b]Uwaga [/b]

Ponieważ wino mszalne jest również alkoholem, to jego sprzedaż może się odbywać jedynie na zasadach określonych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości oraz w uchwałach rad gmin wydanych na podstawie art. 12 ustawy. Oczywiście należy mieć również stosowne zezwolenie na handel alkoholem i wnieść opłaty.[/ramka]

[ramka][b]Jeden sklep monopolowy[/b]