Nie wszystkie umowy są dozwolone

Przepisy antykorupcyjne zawarte w ustrojowych ustawach samorządu terytorialnego nie w każdym przypadku odpowiadają standardom prawidłowej legislacji, a ich redakcja nasuwa niekiedy znaczne wątpliwości interpretacyjne. Przykładem może tu być wyrażony w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=93A46883C9D114000578324C84506120?id=163432]ustawie o samorządzie województwa[/link] zakaz nawiązywania przez radnych sejmików województw stosunków majątkowych z województwem lub samorządowymi jednostkami organizacyjnymi.

[srodtytul]Zakres zakazu [/srodtytul]

Zgodnie z przepisem art. 24 ust. 1 tej ustawy radny województwa (jak należy rozumieć tylko jako osoba fizyczna, a już nie np. kiedy działa jako przedstawiciel osoby prawnej) nie może wchodzić w stosunki cywilnoprawne w sprawach majątkowych z województwem lub samorządowymi jednostkami organizacyjnymi (bez znaczenia pozostaje tu fakt, czy dana samorządowa jednostka organizacyjna ma osobowość prawną) z wyjątkiem stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług na warunkach ogólnych oraz stosunku najmu pomieszczeń do własnych celów mieszkaniowych lub własnej działalności gospodarczej oraz dzierżawy, a także innych prawnych form korzystania z nieruchomości, jeżeli najem, dzierżawa lub użytkowanie są oparte na warunkach ustalonych powszechnie dla danego typu czynności prawnych. Na podstawie art. 24 ust. 2 ustawy o samorządzie województwa radny nie może brać udziału w głosowaniu w sprawach, o których mowa w ust. 1, jeżeli dotyczy to jego interesu prawnego.

[srodtytul]Kiedy można [/srodtytul]

Ustawodawca przewiduje dwa rodzaje wyjątków od ogólnego zakazu nawiązywania przez radnych województwa cywilnoprawnych stosunków majątkowych z województwem lub z wojewódzkimi samorządowymi jednostkami organizacyjnymi.

Pierwszy uczyniono dla stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług na warunkach ogólnych. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że może tu chodzić np. o korzystanie z usług transportowych świadczonych przez jednostki wojewódzkie.

Drugi wyjątek dotyczy zawarcia przez radnego województwa umowy najmu, dzierżawy, a także innych prawnych form korzystania z nieruchomości (np. użytkowanie) – o ile oparte są one na warunkach ustalonych powszechnie dla danego typu czynności prawnych.

[srodtytul]Powszechnie dostępne usługi[/srodtytul]

W przypadku rozstrzygania w danym konkretnym stanie faktycznym, czy doszło do naruszenia przez radnego województwa ustawowego zakazu wchodzenia w cywilnoprawne stosunki majątkowe z województwem, może się pojawić problem wykładni pojęcia korzystania z powszechnie dostępnych usług na warunkach ogólnych, które w ustawie nie zostało zdefiniowane.

Zauważyć należy, iż na gruncie języka polskiego przez usługę rozumie się działalność gospodarczą służącą do zaspokajania potrzeb ludzi, a powszechność oraz warunki ogólne oznaczają brak ograniczeń w korzystaniu z usług oraz dotyczące ogółu podmiotów prawa warunki ich świadczenia.

Nie jest jednak jednoznaczne, czy korzystanie z powszechnie dostępnych usług na warunkach ogólnych odnosić może się tylko do usług świadczonych przez województwo i jego jednostki organizacyjne na rzecz radnego, jak w podanym wyżej przykładzie usług transportowych świadczonych przez jednostki województwa, czy także do powszechnie dostępnych usług świadczonych przez radnego prowadzącego indywidualną działalność gospodarczą, z których jako podmioty stosunków cywilnoprawnych skorzystać mogą województwo i jego jednostki organizacyjne.

[srodtytul]Obowiązuje tylko członków sejmiku[/srodtytul]

Kolejna wątpliwość wiąże się z tym, czy zakaz nawiązywania stosunków majątkowych dotyczy tylko radnego. Nie jest to bez praktycznego znaczenia, zwłaszcza z punktu widzenia obowiązku pracowników samorządowych przestrzegania przepisów prawa i ich ewentualnej odpowiedzialności za naruszenie tychże przepisów. Nie jest pewne, czy tylko radny zobowiązany jest przestrzegać zakazu wyrażonego w przepisie art. 24 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa, czy dotyczy to także osób działających w imieniu drugiej strony danego stosunku prawnego, a więc przedstawicieli województwa i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.

Wątpliwości budzi także fakt, iż zakaz wchodzenia przez radnych województwa w majątkowe stosunki cywilnoprawne

z województwem oraz jego jednostkami organizacyjnymi nie ma odpowiednika w przepisach ustawy o samorządzie gminnym, ani ustawy o samorządzie powiatowym. Nie wiadomo zupełnie, jakie ma być uzasadnienie zróżnicowania sytuacji prawnej radnych trzech szczebli samorządu terytorialnego.

[srodtytul]Brak sankcji[/srodtytul]

Co więcej, na gruncie ustawy o samorządzie województwa co prawda zakazane jest zawieranie umów z województwem i jego jednostkami organizacyjnymi poza tymi wynikającymi z korzystania z powszechnie dostępnych usług na warunkach ogólnych, ale naruszenie tego zakazu nie jest sankcjonowane.