Przejęcie drogi wymaga współpracy

Tryb zaliczania dróg do kategorii gminnych, powiatowych, wojewódzkich i krajowych i pozbawiania ich reguluje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=184778]ustawa z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 19, poz. 115 ze zm.)[/link].

Przepisem o podstawowym znaczeniu w tym zakresie jest jej art. 10. Zgodnie z treścią jego ustępu 1 organem właściwym do pozbawienia drogi dotychczasowej kategorii jest organ właściwy do zaliczenia jej do odpowiedniej kategorii.

Z kolei ustęp 2 omawianego artykułu stanowi, że pozbawienia drogi jej kategorii dokonuje się w trybie właściwym do zaliczenia drogi do odpowiedniej kategorii. Warto również wspomnieć o treści art. 10 ust. 3, zgodnie z którym pozbawienie drogi dotychczasowej kategorii, z wyjątkiem przypadku wyłączenia drogi z użytkowania, jest możliwe jedynie w sytuacji jednoczesnego zaliczenia tej drogi do nowej kategorii.

Pozbawienie i zaliczenie nie może być dokonane później niż do końca trzeciego kwartału danego roku, z mocą od 1 stycznia roku następnego.

[srodtytul]Kategoria określa właściciela[/srodtytul]

Zaliczenie drogi do oznaczonej kategorii skutkuje tym, że staje się ona własnością albo Skarbu Państwa (drogi krajowe), albo właściwej jednostki samorządu terytorialnego (drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne). Wniosek taki wynika wprost z treści art. 2a ustawy o drogach publicznych, który wskazuje właścicieli poszczególnych kategorii dróg.

Pozbawienie drogi jej dotychczasowej kategorii niesie skutek odwrotny. Dotychczasowy właściciel – w rozumieniu art. 2a omawianej ustawy – przestaje nim być.

Jak zatem należy rozumieć przepis art. 10 ust. 1, zgodnie z którym – przypomnijmy – organem właściwym do pozbawienia drogi dotychczasowej kategorii jest organ właściwy do zaliczenia jej do odpowiedniej kategorii?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, spróbujmy posłużyć się przykładem.

[ramka][b]Przykład[/b]

Rada jednego z powiatów postanowiła niektóre z dróg gminnych znajdujących się na jego terenie zaliczyć do kategorii powiatowych.

Radni sięgnęli do odpowiednich przepisów, odczytali je wprost i podjęli uchwałę, w której interesujące powiat drogi najpierw pozbawili kategorii dróg gminnych, a następnie zaliczyli je do kategorii powiatowych.

Działali tak, wywodząc, że skoro rada powiatu jest właściwa do nadania drodze kategorii powiatowej, to jest również właściwa do pozbawienia jej kategorii drogi gminnej.

Czy takie postępowanie należy uznać za prawidłowe?[/ramka]

Sięgając do orzecznictwa sądów administracyjnych w tych sprawach, można uznać, że tak. Przytoczyć można chociażby [b]wyrok WSA w Gdańsku z 6 sierpnia 2008 r.(III SA/Gd 197/08)[/b], w którym sąd stwierdził, że skoro rada powiatu jest właściwa do zaliczenia danej drogi do dróg powiatowych, to ta sama rada jest właściwa do pozbawienia tej drogi kategorii gminnej .

[srodtytul]Odpowiedź nie jest prosta [/srodtytul]

Wyrok ten budzi wątpliwości. Taka uchwała powiatu byłaby aktem o charakterze wywłaszczeniowym.

Na jej mocy dotychczasowy właściciel (gmina) zostałby pozbawiony praw do nieruchomości zajętej pod drogę publiczną. Zaznaczyć w tym miejscu trzeba, że działanie takie następowałoby w zasadzie bez umożliwienia zainteresowanej gminie skutecznej interwencji.

Ustawa co prawda wymaga – w art. 6a ust. 2 – zaciągnięcia opinii wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, na obszarze których droga przebiega, ale jak wiadomo, nie mają one mocy wiążącej. Jeżeli natomiast dana droga ma być zaliczona do kategorii krajowych, to taka opinia (gmin) nie jest w ogóle wymagana.

W jaki zatem sposób należy prawidłowo przeprowadzić procedurę zmiany kategorii drogi z gminnej na powiatową?

Wydaje się, że należy tutaj sięgnąć do przepisu art. 20 ust. 3 omawianej ustawy. Zgodnie z jego treścią pozbawienie drogi dotychczasowej kategorii jest możliwe jedynie w sytuacji jednoczesnego zaliczenia tejże do nowej kategorii. Wyjątkiem jest sytuacja, w której droga ma zostać wyłączona z użytkowania.

Skoro zatem gmina nie może nadać drodze kategorii powiatowej – ponieważ kompetencje w tym zakresie przysługują radzie powiatu, a powiat nie może pozbawić drogi kategorii gminnej, bo to z kolei należy do zadań rady gminy, to należy przyjąć, że najpierw rada gminy powinna drogę tę kategorii gminnej pozbawić, a następnie rada powiatu nadać tej drodze kategorię powiatowej.

Do dokonania tych czynności przepisy wymagają współdziałania obydwu jednostek, przede wszystkim uzyskania opinii organów wykonawczych powiatu i gminy. Stosowanie takiej procedury zaleca m.in. [b]WSA w Poznaniu (patrz uzasadnienie wyroku z 23 maja 2005 r., sygn. akt IV SA/Po 205/05).[/b]

[ramka][b]Numeracja jest konieczna[/b]

[b]Pozbawienie drogi dotychczasowej kategorii jest możliwe jedynie w sytuacji jednoczesnego zaliczenia tej drogi do nowej kategorii. [/b]

Pozbawienie i zaliczenie nie może być dokonane później niż do końca trzeciego kwartału danego roku, z mocą od 1 stycznia roku następnego. Drogom nadaje się numerację.

Numery po zaliczeniu do odpowiednich kategorii nadają odpowiednio: