W tym roku radni złożą dwa oświadczenia majątkowe

30 kwietnia upływa termin na złożenie corocznych oświadczeń majątkowych przez samorządowców. O tym, kto jest zobowiązany do wypełnienia tych zeznań i komu należy je wręczyć, mówią przepisy samorządowych ustaw ustrojowych:

- ?ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 594);

- ?ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 595);

- ?ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 596).

Ustawy te regulują także zakres informacji, które w oświadczeniu majątkowym znaleźć się powinny. Natomiast wzory oświadczeń majątkowych zawarte zostały w rozporządzeniach prezesa Rady Ministrów. Każde z nich określa odrębny wzór oświadczenia majątkowego dla radnych i odrębny dla pozostałych zobowiązanych do ich złożenia.

Sześć razy w ciągu kadencji

Samorządowe ustawy ustrojowe wskazują także terminy, w których oświadczenia majątkowe powinny zostać złożone. Przykładowo ustawa o samorządzie gminnym stanowi, w art. 24h ust. 4, że radny i wójt składają pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia złożenia ślubowania.

Do pierwszego oświadczenia majątkowego radny jest obowiązany dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, w której uzyskał mandat, a wójt informację o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli taką działalność prowadzili przed dniem wyboru.

Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez radnego i wójta co roku do 30 kwietnia według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego.

Ostatnie oświadczenie wójt i radni zobowiązani są złożyć dwa miesiące przed upływem kadencji. Art. 24h ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym sugeruje, że ostatnie oświadczenie majątkowe powinno zostać złożone w konkretnym dniu. W 2014 r. będzie to 21 września (niedziela).

Kiedy zatem wójt czy radny powinien to ostatnie oświadczenie złożyć, skoro termin przypada w dzień ustawowo wolny od pracy? Sprawę tę rozstrzygnęło ówczesne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w interpretacji opublikowanej przed wyborami samorządowymi w 2010 r. Wynika z niej, że samorządowcy mają możliwość złożenia tego ostatniego oświadczenia w kadencji tak, by dotarło ono do adresata przed ustawowym terminem (np. w piątek lub w sobotę). Ponadto w przytoczonej opinii MSWiA dopuściło możliwość odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu postępowania administracyjnego lub kodeksu cywilnego, określających zasady postępowania, gdy ostatni dzień terminu upływa w dniu wolnym od pracy.

Stosując tę opinię w 2014 r., oznacza to, że jeżeli radny albo wójt (burmistrz, prezydent miasta) to ostatnie w kadencji oświadczenie majątkowe złoży 22 września, czyli w poniedziałek, to należy uznać, że termin na jego złożenie został zachowany.

Na szczęście takie problemy z upływem terminu na złożenie corocznego oświadczenia majątkowego za 2013 r. nie występują, gdyż 30 kwietnia 2014 r. wypada w środę.

Zawsze dla pewności, że termin został zachowany, oświadczenie majątkowe można wysłać pocztą. Wówczas o tym, czy zostało ono złożone w terminie, czy też nie, decydować będzie data stempla pocztowego, czyli inaczej mówiąc, data nadania przesyłki.

Obiektywna niemożność

Coroczne oświadczenia majątkowe (do 30 kwietnia i według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego) zobowiązani są złożyć także (w gminie) zastępca wójta, sekretarz i skarbnik. Składa je także kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta.

Wymienione osoby są ponadto zobowiązane do składania oświadczeń majątkowych w ciągu 30 dni od dnia powołania na stanowisko (zatrudnienia). A także w dniu odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę.

Jak podkreśla dr Stefan Płażek, adiunkt w Katedrze Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, w niektórych sytuacjach i z czysto fizycznych względów nie będzie możliwe dochowanie terminu złożenia oświadczenia. Tak będzie np. wtedy, gdy odwołanie z funkcji lub rozwiązanie stosunku pracy nastąpi ze skutkiem natychmiastowym. – W takich sytuacjach poniesienie jakichkolwiek konsekwencji powinno mieć miejsce dopiero wtedy, gdy oświadczenie nie zostanie złożone w terminie możliwym do dochowania w kontekście innych równoczesnych, ale pilniejszych obowiązków związanych choćby z przekazaniem spraw i dokumentów – wyjaśnia dr Stefan Płażek.

ORZECZNICTWO

Po przywróceniu do pracy kierownik jednostki organizacyjnej gminy nie ma obowiązku złożenia kolejnego oświadczenia majątkowego na podstawie art. 24h ust. 5 ustawy o samorządzie gminnym.

Wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2008 r., sygn. akt II PK 190/05

Termin dodatkowy wyznaczony

Trwająca kadencja organów jednostek samorządu terytorialnego jest pierwszą, w której niezłożenie oświadczenia majątkowego w terminie nie powoduje automatycznej utraty mandatu (radnego, czy wójta) albo rozwiązania stosunku pracy.

Jednak zanim rozwiniemy ten wątek, przypomnieć należy, komu oświadczenie majątkowe składają zobowiązani. Innymi słowy, kto jest adresatem oświadczenia majątkowego.

W przypadku wójtów (burmistrzów i prezydentów miast), a także przewodniczących gminnych rad jest nim wojewoda. Wojewodzie swoje oświadczenie majątkowe przekazuje też starosta i marszałek województwa, a także przewodniczący rady powiatu i sejmiku województwa. Radni wszystkich szczebli samorządu terytorialnego swe oświadczenia majątkowe składają odpowiednio na ręce przewodniczącego rady (gminy, powiatu) oraz sejmiku województwa. Pozostali zobowiązani do złożenia oświadczeń majątkowych (m.in. skarbnik, sekretarz, zastępca wójta, członkowie zarządu powiatu i województwa) swoje oświadczenia majątkowe składają odpowiednio: wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście albo marszałkowi województwa.

WAŻNE

14-dniowy termin na wystosowanie ponaglenia do np. wójta czy radnego jest terminem instrukcyjnym. Oznacza to, że ponaglenie może zostać wystosowane do osoby, która od złożenia oświadczenia majątkowego świadomie lub też nie się uchyla, także po jego upływie. Przyjęcie stanowiska przeciwnego (mówiącego, że po upływie tych 14 dni nie można wezwać pozostającego w zwłoce do dopełnienia obowiązku powodowałoby, że ten mógłby bezkarnie uchylać się od złożenia oświadczenia majątkowego.

Zobowiązany do złożenia oświadczenia majątkowego w dodatkowym, wyznaczonym, terminie wypełni swój obowiązek, jeżeli swoje oświadczenie nada listem poleconym nawet ostatniego dnia, w którym termin ten upływa. Oznacza to, że do zachowania tego dodatkowego terminu nie jest konieczne, aby oświadczenie majątkowe dotarło do adresata najpóźniej ostatniego dnia, w którym wyznaczony termin upływa.

– W braku wymogów co do formy przesyłki należy uznać za dopuszczalne także złożenie oświadczenia drogą elektroniczną – wyjaśnia dr Stefan Płażek.

PRZYKŁAD

Wójt nie złożył oświadczenia majątkowego wojewodzie w terminie do 30 kwietnia 2013 r. Wojewoda wezwał wójta do jego złożenia. Pismo w tej sprawie zostało wójtowi doręczone (dostarczone) 7 maja ?2013 r. I od tej daty liczony jest 14-dniowy wyznaczony termin na złożenie oświadczenia majątkowego. Upływa on zatem 21 maja 2013 r. Jeżeli w tym dniu wójt nada swoje oświadczenie na poczcie (np. listem poleconym), to należy przyjąć, że zostało ono złożone w terminie, nawet w sytuacji, w której fizycznie doręczono je wojewodzie już po jego upływie (np. 28 maja 2013 r.)

Sankcje za niedopełnienie  obowiązku

Niezłożenie oświadczenia majątkowego mimo upływu dodatkowego wyznaczonego terminu ma swoje konsekwencje. Zależą one od tego, kto z obowiązku się nie wywiązał.

W przypadku radnych wszystkich szczebli jednostek samorządu terytorialnego, a także wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) „karą" za niezłożenie oświadczenia majątkowego w terminie jest wygaśnięcie mandatu. Wydaje się jednak, że sankcji tej nie będzie można zastosować w sytuacji, w której niezłożenie oświadczenia w terminie przez radnego czy też wójta jest niezawinione.

Również dlatego, że zgodnie z przepisami kodeksu pracy podstawą odpowiedzialności pracownika, a zatem i wójta, jest wyłącznie wina.