Prawa miejskie dają szansę na rozwój

Nowe miasta powstaną 1 stycznia 2009 r. Będą to: Bobowa i Szczucin (Małopolskie), Krynki i Michałowo (Podlaskie) oraz Brzostek (Podkarpackie). Gminy wiejskie, które mają w nich siedziby, staną się gminami miejsko-wiejskimi, a dotychczasowi wójtowie burmistrzami.Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania miejscowościom statusu miasta obowiązuje od 31 lipca (DzU nr 137 poz. 860).

To właśnie rząd dokonuje zmian w podziale terytorialnym państwa na szczeblu gminnym. Tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice. Nadaje gminie lub miejscowości status miasta i określa jego granice. Ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz.

Nierzadko towarzyszą temu silne emocje mieszkańców, radnych czy wójtów. W tym roku głośny był konflikt wokół włączenia 2 tys. hektarów gminy Ełk do miasta Ełk. Po głodowym proteście włodarzy wiejskiej gminy minister administracji Grzegorz Schetyna wycofał się z poparcia dla tej zmiany terytorialnej. Wcześniej on sam rekomendował ją rządowi mimo sprzeciwu, jaki podczas konsultacji wyrażali mieszkańcy gminy.

Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym decyzje w sprawie granic muszą zapewniać gminom możliwie jednorodne osadniczo i przestrzennie terytorium, uwzględniać więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniać zdolność wykonywania zadań publicznych. Przekształcenie miejscowości w miasto musi natomiast być uzasadnione odpowiednią infrastrukturą społeczną i techniczną oraz układem urbanistycznym i charakterem zabudowy.

Rozstrzygnięcia Rada Ministrów może podejmować z urzędu lub na wniosek zainteresowanej rady gminy. Zawsze powinny zapadać po konsultacjach z mieszkańcami. W 2008 r. do MSWiA wpłynęło 31 wniosków o zmianę granic miast i gmin oraz nadanie miejscowościom statusu miasta.Gmina występująca o zmianę powinna swój wniosek uzasadnić, przedstawić niezbędne dokumenty, mapy, informacje potwierdzające jego zasadność, opinie wojewody oraz opinie rad sąsiednich gmin. Rada składa wniosek do ministra administracji za pośrednictwem wojewody do 31 marca.

Procedurę precyzuje rozporządzenie RM. Wnioski rozpatrywane są w ciągu roku od złożenia; decyzje zawsze muszą zapaść do 31 lipca roku poprzedzającego ten, w którym następuje zmiana.

Za przekształceniem w miasto przemawiają najczęściej: miejski charakter przestrzenno-urbanistyczny, posiadanie niegdyś przez stulecia praw miejskich, liczba mieszkańców (jako kryterium minimalne przyjmuje się 2 tys.) oraz fakt, że prawie wszyscy utrzymują się z pracy poza rolnictwem. Znaczenie ma też wola mieszkańców. Tak było i w tym roku. O odrzuceniu wniosków Pszczewa, Przecławia i Gardei decydowała zbyt mała liczba mieszkańców tych miejscowości. Ale także, jak w Pszczewie, znikome poparcie (tylko 33 osoby były za podczas konsultacji). Władze Przecławia z kolei granice planowanego miasta chciały rozciągnąć także na typowe tereny wiejskie.

Rząd zdecydował m.in., iż w 2009 r. do Bydgoszczy zostaną włączone tereny miejscowości Bożenkowo i Jarużyn z gminy Osielsko, a do Kraśnika wsi Budzyń. Gminy Zwierzyn i Strzelce Krajeńskie wymienią się wsiami Gardzko i Sarbiewo. Do gminy wiejskiej Czarnków przejdzie część miasta Czarnków.

Rada Ministrów odrzuciła m.in. wniosek o zmianę granic miasta Chocianów, ponieważ jego powierzchnia zwiększyłaby się o połowę, i to o obszar niezurbanizowany. Włączeniu do Inowrocławia kilku okolicznych sołectw przeciwni byli mieszkańcy. Groziło to też utratą dużych dochodów przez gminę wiejską Inowrocław, a rolnicy zostaliby pozbawieni unijnego wsparcia finansowego. Akceptacji nie zyskał także projekt przeciągnięcia granicy między Gdańskiem i Sopotem przez środek budowanej wspólnie przez samorządy obu miast hali sportowo-widowiskowej. Byłoby to sprzeczne z zasadami kształtowania naturalnego przebiegu granic.

Nie było także zgody rządu na odzyskanie przez Bieruń części terenów produkcyjnych zakładów Fiata włączonych niegdyś w granice miasta Tychy, ponieważ oznaczałoby to podział fabryki.

Zabiegaliśmy o przywrócenie praw miejskich, które miejscowość miała do 1946 r. Niczym nie różni się od miasta, posiada pełną infrastrukturę, zabudowę miejską. Odmowna decyzja rządu wynikła z tego, że mamy za mało mieszkańców. Nie chcieliśmy jednak sztucznie powiększać ich liczby. Tereny rolnicze miały pozostać poza proponowanymi granicami miasta. Miejscowość leży na terenie o niekorzystnych warunkach gospodarowania i rolnicy dostają dopłaty, które w mieście by im nie przysługiwały.