Samorządy mają silną pozycję w takich branżach jak komunikacja miejska, usługi komunalne (woda, ścieki, wywóz odpadów), cmentarze. Starają się, aby potencjalni prywatni konkurenci nie odebrali im tych rynków. Same – lub przez podmioty zależne – świadczą takie usługi albo też starają się maksymalnie utrudnić dostęp do rynku innym firmom. Nierzadko, godząc się już na obecność konkurencji, gminy narzucają jej uciążliwe warunki prowadzenia biznesu.
Takie działania to często łamanie prawa. Bo ograniczenia dla przedsiębiorców przewidziane w [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=185138]ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów (DzU. z 2007 r. nr 50, poz. 331 ze zm.) [/link]dotyczą też samorządów. [b]Zakłady budżetowe, spółki komunalne i inne gminne jednostki są traktowane jako przedsiębiorcy.[/b] Tylko w tym roku UOKiK przeprowadził już kilkadziesiąt postępowań wyjaśniających, ponad 20 antymonopolowych i tyle też wydał decyzji o ukaraniu gmin lub ich spółek.
Lublin otrzymał właśnie karę od UOKiK za utrudnianie prywatnym firmom dostępu do należących do miasta przystanków. Miasto uzależniało zgodę od przedstawienia rozkładów jazdy, planowanych tras, a nawet danych o taborze. O podobne praktyki urzędnicy podejrzewają Jelenią Górę i Świebodzice. Zielona Góra chciała natomiast, aby firmy wywożące odpady na jej terenie korzystały tylko z jednego, wskazanego przez nią, wysypiska śmieci.
Gminy dzierżą też najczęściej tzw. monopole naturalne. Chodzi o sytuacje, gdy na danym rynku może działać efektywnie tylko jeden przedsiębiorca, bo nie jest możliwe wykorzystywanie tej samej sieci przez kilka podmiotów. W czerwcu gmina Jastków (woj. lubelskie) została ukarana za to, że uzależniała dostęp do lokalnej sieci wodociągowo-kanalizacyjnej (należącej do samorządu) od uiszczenia nawet 5000 zł specjalnej jednorazowej opłaty.
Gminy i ich spółki mają podobne przywary jak inni przedsiębiorcy świadczący usługi, np. [b]bezprawnie ograniczają odpowiedzialność za nienależyte wykonanie umowy.[/b] Firmy wodociągowe z Jaworzna i Sosnowca zostały ukarane za to, że zastrzegały ograniczenie bonifikat za dostarczoną wodę złej jakości.
