Jak przygotować uchwałę w sprawie połączenia samorządowych instytucji kultury

Jednostki samorządu terytorialnego, ?w tym również gminy, mają obowiązek tworzyć instytucje kultury, aby przy ich pomocy organizować i prowadzić działalność kulturalną na swoim terenie. Jest to jedno z zadań własnych gmin, nałożone nie tylko przez ustawę o samorządzie gminnym, ale również przez art. 9 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Podmiotom tworzącym instytucje kultury ustawa nadaje rangę organizatorów kultury, a to nie tylko prestiż, ale i obowiązki.

Samorządowe instytucje kultury to m.in. świetlice, kluby, domy kultury i biblioteki. Te ostatnie są szczególnymi instytucjami kultury, gdyż podlegają regulacji ustawy o bibliotekach, która jest kompatybilna z przepisami o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

WAŻNE

Organizowanie działalności kulturalnej przez jednostki samorządu terytorialnego odbywa się poprzez tworzenie i prowadzenie samorządowych instytucji kultury, dla których ta właśnie działalność jest podstawowym celem statutowym.

Jako organizator kultury gmina może decydować o utworzeniu, połączeniu, podziale czy likwidacji samorządowych instytucji kultury. Ponieważ sama procedura jest dość specyficzna i skomplikowana, prześledzimy ją na przykładzie połączenia samorządowych instytucji kultury.

Łączenie samorządowych instytucji kultury

Swego rodzaju ciekawostką jest tu etap powiadomienia o zamiarze dokonania połączenia np. świetlicy i domu kultury. Gmina ma taki zamiar podać do publicznej wiadomości wraz z uzasadnieniem na trzy miesiące przed planowaną datą połączenia, jak stanowi przepis art. 18 ust. 3 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że ustawa o bibliotekach w art. 13 ust. 2 stawia wymóg powiadomienia na sześć miesięcy przed planowanym połączeniem. Należy zatem przyjąć, że jeżeli jedną z łączonych instytucji kultury jest biblioteka, o zamiarze połączenia gmina musi powiadomić publicznie na sześć miesięcy przed planowaną datą połączenia. Rada gminy podejmuje w tej sprawie uchwałę i ogłasza ją w Dzienniku Urzędowym Województwa.

Dalej, jeżeli jedną z łączonych instytucji kultury jest biblioteka, a drugą inna instytucja, gmina musi uzyskać opinię Krajowej Rady Bibliotecznej działającej przy ministrze kultury i dziedzictwa narodowego.

Kolejny etap to wydanie aktu o połączeniu samorządowych instytucji kultury. Akt taki zawiera:

- nazwy łączonych instytucji kultury,

- nazwę, rodzaj, siedzibę i przedmiot działania instytucji kultury powstałej w wyniku połączenia,

- określenie terminu połączenia instytucji kultury,

- ustalenie zasad przejęcia zobowiązań i wierzytelności przez instytucję powstającą w wyniku połączenia.

Powstałej z połączenia instytucji kultury gmina nadaje statut. Najczęściej rady gmin wydają jedną uchwałę o połączeniu np. biblioteki i domu kultury w jedną samorządową instytucję kultury i jako załączniki do tej uchwały dołączają akt o połączeniu i statut.

Charakterystyka uchwał

Uchwała w sprawie zamiaru połączenia samorządowych instytucji kultury to prosty akt prawa miejscowego zawierający kilka paragrafów i podstawowe informacje o samym zamiarze połączenia instytucji kultury, określające te instytucje, a także nazwę instytucji po połączeniu, o przekazaniu uchwały do zaopiniowania Krajowej Radzie Bibliotecznej i wojewódzkiej bibliotece publicznej, jak również przepis zobowiązujący wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do wystąpienia do ministra kultury i dziedzictwa narodowego o zgodę na połączenie, po uzyskaniu pozytywnych opinii wcześniej wymienionych instytucji.

Uzasadnienie zawiera z reguły komplet argumentów przemawiających za połączeniem instytucji kultury, wśród których często występuje powód, jakim jest lokalizacja tych instytucji w bezpośredniej bliskości, a nawet w jednym budynku. Uzasadnienie, jako część nienormatywna uchwały, nie ma określonej przepisami formy.

Z kolei uchwała o połączeniu instytucji kultury jako załączniki zawiera wspomniany akt o połączeniu oraz statut nowej instytucji kultury. Treść samej uchwały jest podobna do treści uchwały o zamiarze połączenia, tylko mówi o fakcie połączenia instytucji kultury.

Te dwie uchwały to podstawowe i najważniejsze dokumenty powstające przy łączeniu samorządowych instytucji kultury i nimi zajmę się, omawiając zarówno występujące tu problemy legislacyjne, jak i kwestie natury językowej.

Zasady techniki prawodawczej

W obydwu przypadkach uchwał najbardziej newralgicznym ich punktem jest podstawa prawna, w której, tak jak w innych wcześniej opisywanych przez mnie uchwałach, podstawowym mankamentem jest powoływanie licznych przepisów zupełnie bez potrzeby.

Problem adresów publikacyjnych ustaw powoływanych jako zawierające przepisy będące podstawą wydania uchwały rozwiązał się niejako sam, gdyż marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej wydał obwieszczenia w sprawie ogłoszenia jednolitych tekstów ustaw o bibliotekach i o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej i dotychczas nie było kolejnych nowelizacji tych ustaw.

Akt o połączeniu instytucji kultury, to – jak powiedziałem wcześniej – ciekawostka legislacyjna. W zbadanych na potrzeby tego artykułu kilkunastu uchwałach występuje on w różnych formach. Z reguły stanowi załącznik do uchwały rady gminy (miasta), ale bywa, że jest po prostu uchwałą o połączeniu, do której załącznikiem jest statut. Jako załącznik do uchwały czasem nie ma żadnego tytułu, a czasem jest opatrzony tytułem: „Akt o połączeniu (...)", jednak co najbardziej zdumiewające, ma on podstawę prawną zakończoną zwrotem: „rada gminy uchwala, co następuje". Czymże innym jest zatem ów akt o połączeniu jak nie uchwałą rady gminy? Ale skoro tak, to dlaczego uchwała jest umieszczana jako załącznik do innej uchwały?

Zobaczmy, jak to wygląda.

(patrz: il. 1)

Zwracam uwagę, że § 1 uchwały i § 1 załącznika do tej uchwały są praktycznie jednobrzmiące, identyczne. Który z nich zatem będzie przywoływany jako podstawa prawna powstania z połączonych Ośrodka Kultury w W. i Biblioteki Publicznej Gminy W. nowej samorządowej instytucji kultury pod nazwą Ośrodek Kultury w W.? Mamy dwie uchwały w tej samej sprawie, których przepisy częściowo się pokrywają. Trudno nawet zaproponować prawidłową treść takiego aktu. Wydaje się, że najbardziej racjonalnie do problemu podeszły rady gmin, które jako akt połączenia potraktowały uchwałę w sprawie połączenia instytucji kultury i do niej załączyły jedynie statut nowej instytucji powstałej w wyniku połączenia wymienionych w uchwale. Uniknęły bowiem dwoistości podstawy prawnej połączenia, a ustawowe pojęcie „akt połączenia" zostało wyczerpane w postaci właśnie aktu prawa miejscowego, jakim jest uchwała rady gminy. Gdyby jednak chcieć koniecznie wyłączyć akt połączenia w odrębny od uchwały akt, można by to zrobić, pamiętając o następujących warunkach:

POWINNO BYĆ:

– tytuł uchwały wprowadzającej akt połączenia powinien ten właśnie fakt krótko opisywać:

„Uchwała nr ....

Rady Gminy X.

z dnia ................... 2014 r.

w sprawie aktu połączenia samorządowych instytucji kultury"

– § 1 uchwały nie powinien stanowić o połączeniu instytucji kultury, lecz jedynie informować, że akt połączenia tych instytucji znajduje się w załączniku nr 1 do uchwały:

„§ 1. Akt połączenia samorządowych instytucji kultury: Ośrodka Kultury w X. i Biblioteki Publicznej Gminy X., stanowi załącznik nr 1 do niniejszej uchwały".

– w § 2 należy poinformować, że statut nowej instytucji kultury znajduje się w załączniku nr 2 do uchwały:

„§ 2. Statut powstałego w wyniku połączenia Ośrodka Kultury w X. stanowi załącznik nr 2 do niniejszej uchwały".

– załącznik nr 1 – akt połączenia – powinien mieć tytuł i następującą treść:

(patrz: il 2)

Podstawa prawna jest niepotrzebna, bo zawiera ją uchwała i działa na załącznik, który jest jej integralną częścią. § 1 zawiera stanowcze władcze stwierdzenie, że łączy się instytucje kultury i w wyniku tego połączenia powstaje nowa instytucja. Unikając zwrotu: „uchwala, co następuje", podkreśla się, że akt połączenia jest częścią uchwały go wprowadzającej, a nie samoistną uchwałą doczepioną w postaci załącznika do innej uchwały. Dzięki temu nie ma wątpliwości, że połączenie nastąpiło na mocy jednego przepisu jednego aktu, a nie dwóch.