Pomysły na sprawniejszy Sąd Najwyższy

Sąd Najwyższy przyjął w 2010 r. o 10 proc. spraw więcej niż rok wcześniej: w sumie 10,2 tys., w tym 6,5 tys. skarg kasacyjnych, z tego połowa to sprawy cywilne, ok. 1/4 pracowniczo-ubezpieczeniowe, reszta to sprawy karne.

Mimo większej liczby spraw 85 etatowych sędziów (i dziewięciu delegowanych) daje sobie radę: średni czas rozpatrywania spraw wynosi: cywilnej – dziesięć miesięcy, pracowniczej – osiem, karnej – sześć.

Dzisiaj Stanisław Dąbrowski, pierwszy prezes SN, zaprezentuje doroczne sprawozdanie z działalności SN za 2010 r.

Chociaż ze sprawozdania wynika, że kierownictwo jest zadowolone z działalności SN, zgłosiło także szereg postulatów. Chce, żeby w sprawach pracowniczych i ubezpieczeń społecznych orzekały sądy z udziałem ławników (ci zostali już tylko w niektórych rodzajach spraw). Zakwestionowało także pouczanie adwokatów (radców) o podstawowych obowiązkach procesowych, ponieważ jako profesjonaliści powinni legitymować się odpowiednią znajomością procedury.

Doroczne sprawozdanie SN to okazja do dyskusji nad prawem i sądami

Przygotowywana przez rząd duża nowela kodeksu postępowania cywilnego idzie jednak w przeciwnym kierunku: większej roli sędziego na rozprawie, który ma mieć obowiązek pouczania stron o ich prawach i skutkach czynności procesowych.

Opowiadając się za tzw. przymusem adwokacko-radcowskim, czyli pełnomocnikiem przed SN, którym może być tylko adwokat/radca, sprawozdanie z działalności SN nawiązuje do starego pomysłu stosowanego w niektórych krajach. Chodzi o stworzenie elitarnej grupy adwokatów/radców uprawnionych do występowania przed SN. Ma to być korzystne dla samych podsądnych.

– Jestem przeciwny temu pomysłowi. Problem jakości skarg kasacyjnych można rozwiązać inaczej. Właśnie zamierzamy zwrócić na to uwagę podczas kształcenia aplikantów – mówi mec. Andrzej Zwara, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej. – Ale to szerszy problem, przykładem jest zamykanie się SN na większą liczbę spraw. Tymczasem powinien przyjmować ich jak najwięcej, aby mieć pełny obraz stanu prawa i praktyki sądowej. Przeszkadza temu zwłaszcza tzw. przedsąd – uważa mec. Andrzej Zwara.

Przedsąd w sprawach cywilnych, pracowniczych i rodzinnych polega na tym, że SN w składzie jednego sędziego i na posiedzeniu niejawnym (bez udziału stron) często odmawia jej rozpoznania.

SN chwali sobie zresztą w sprawozdaniu to, że wiele spraw odpada na tym właśnie etapie i do merytorycznego rozpoznania przyjmowane są tylko precedensowe i bardzo skomplikowane. Często z powodu niskiego poziomu legislacji i częstych zmian prawa – wytyka SN.

Wiele z tych braków właśnie usuwa SN, którego głównym powołaniem jest troska o jednolitość orzecznictwa, wykładnia prawa. Służą temu podejmowane, zwłaszcza na skutek pytań prawnych sądów powszechnych, uchwały, których SN wydał w zeszłym roku ok. 200.

Niektóre zapadają w powiększonym składzie (siedmioosobowym czy całej izby) i uzyskują rangę zasady prawnej, przez co formalnie wiążą inne składy SN, a pośrednio wszystkie sądy w Polsce.

SN planuje też utworzenie nowego serwisu internetowego. To dobrze, bo w tegorocznej edycji rankingu stron internetowych sądów przeprowadzonego m.in. przez „Rz", strony SN na tle innych wypadły słabo.

Czytaj też artykuł:

Kasacja nie dla każdego prawnika

Zobacz więcej w serwisie:

Prawnicy, doradcy i biegli

»

Sędziowie i sądy

»

Sądy i trybunały

»