ETPC: pozbawienie funkcji Prezesa Sądu Najwyższego narusza Konwencję

W tym tygodniu Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w węgierskiej sprawie Andras Baka przeciwko Węgrom. Andras Baka był prezesem węgierskiego Sądu Najwyższego, jednak po zmianie konstytucji w 2011 r. i przekształceniu Sądu w nowy organ – Kurię, został pozbawiony tej funkcji. ETPC uznał, że w sprawie sędziego doszło do m.in. naruszenia prawa do sądu. HFPC w postępowaniu przed ETPC złożyła opinię przyjaciela sądu.

Publikacja: 29.05.2014 12:00

ETPC: pozbawienie funkcji Prezesa Sądu Najwyższego narusza Konwencję

Foto: www.sxc.hu

Andras Baka został Prezesem Sądu Najwyższego w 2009 r. i miał pełnić tę funkcję do 2015 r. Jednak uchwalone przepisy pozbawiły go urzędu i jednocześnie wprowadziły nową procedurę wyboru prezesa Kurii. Przepisy wprowadziły m.in. wymóg pięcioletniej pracy w zawodzie sędziego na Węgrzech, co wykluczało Andrasa Bakę z grona ubiegających się o ten urząd, ponieważ przez większość swej kariery pełnił on funkcję sędziego ETPC. W ocenie skarżącego, pozbawienie go pełnionej funkcji wynikało z tego, że jako Prezes Sądu Najwyższego, negatywnie oceniał zmiany ustroju sądownictwa uchwalone przez parlament.

W pierwszej kolejności ETPC stwierdził, że doszło do naruszenia prawa do sądu, zagwarantowanego w art. 6 Konwencji. ETPC zwrócił uwagę, że Andras Baka nie miał możliwości zaskarżenia decyzji o odwołaniu, ponieważ został pozbawiony pełnionej funkcji w wyniku zmiany Konstytucji. Sądowa kontrola postanowień ustawy zasadniczej była niemożliwa, włączając w to kontrolę Trybunału Konstytucyjnego.

Trybunał nie zgodził się, że ze stanowiskiem Rządu, że w sprawie tej miały zastosowanie przesłanki wyrażone przez ETPC w wyroku Eskelinen i inni przeciwko Finlandii, dotyczące wyłączenia przez państwo w stosunku do funkcjonariuszy publicznych ochrony przewidzianej w art. 6 EKPC. Po pierwsze prawo krajowe wyraźnie nie wyłączyło drogi sądowej w odniesieniu do stanowiska pełnionego przez skarżącego. Po drugie, nawet gdyby przyjąć, zgodnie z argumentacją Rządu, że takie wyłączenie miało miejsce, nie było ono uzasadnione.

Europejski Trybunał dopatrzył się również naruszenia przez Węgry art. 10 Konwencji poprzez nieproporcjonalną ingerencję w wolność słowa skarżącego. W ocenie ETPC pozbawienie skarżącego funkcji było reakcją na wyrażoną przez niego krytykę reform ustroju sądownictwa.

W swoim wyroku nawiązał do przedstawionej przez Helsińską Fundację Praw Człowieka opinii przyjaciela sądu. HFPC porównała sprawę A. Baki do polskiej sprawy niepowołanych sędziów, która również dotyczyła granic interwencji władzy ustawodawczej w sprawy sądownictwa.

- Rozstrzygnięcie Trybunału w omawianej sprawie może mieć znaczenie nie tylko dla Węgier, ale także przyczynić się do ugruntowania standardów w zakresie niezawisłości sędziowskiej oraz relacji między poszczególnymi rodzajami władz w demokratycznym państwie prawa – wskazała HFPC w opinii.

Sądy i trybunały
Ważna opinia z TSUE ws. neosędziów. Nie spodoba się wielu polskim prawnikom
Sądy i trybunały
Będzie nowa ustawa o Sądzie Najwyższym. Ujawniamy plany reformy
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
ZUS
Kolejny pomysł zespołu Brzoski: ZUS rozliczy składki za przedsiębiorców
Materiał Promocyjny
Tech trendy to zmiana rynku pracy
Prawo w Polsce
Od 1 maja rusza nowy program bezpłatnych badań. Jak z niego skorzystać?
Materiał Partnera
Polska ma ogromny potencjał jeśli chodzi o samochody elektryczne