- To pierwsze dzieło Malczewskiego, które udało nam się odzyskać – powiedział podczas uroczystości jego przekazania wicepremier, minister kultury prof. Piotr Gliński - Ale niestety pozostaje jeszcze 70 dzieł tego artysty, które nie wróciły do Polski. Być może jeszcze istnieją, a może zostały zniszczone. Mamy je w naszej bazie dzieł utraconych, która liczy 63 tysiące obiektów zidentyfikowanych. – poinformował.
Przypomniał zarazem, że od 2016 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego odzyskało ponad 500 dzieł utraconych w czasie II wojny światowej. A obecnie w MKiDN prowadzonych jest 80 postępowań restytucyjnych, więc w najbliższym czasie kolejne dzieła będą wracały do Polski.
- „Przy fortepianie” jest wczesnym, bardzo rzadkim dziełem malarza, choć od dzieciństwa zajmował się także twórczością portretową. Przedstawia dwie siostry Jacka Malczewskiego w trakcie muzykowania – młodszą Helenę grającą na fortepianie i starszą Bronisławę. Namalowany został po powrocie 23-letniego artysty z Paryża, gdzie kształcił się w francuskiej szkole sztuk pięknych. Dzieło ma prywatny charakter, pokazuje codzienne życie w radomskim domu artysty. Na jego odwrocie znajduje się napis: „Jacek Malczewski Radom 1877” - mówi dr hab. Agnieszka Rosales Rodríguez, kurator Galerii Sztuki XIX wieku i Zbiorów Sztuki Polskiej do 1914 roku.
Obraz długo pozostawał w kolekcji rodzinnej, był własnością Heleny Karczewskiej, siostry artysty. (Jedyne zachowane do niedawna jego zdjęcie pochodziło z biografii Malczewskiego z 1933 roku). Muzeum Narodowe w Warszawie nabyło dzieło wraz ze spuścizną po malarzu od jego syna Rafała Malczewskiego w 1937 roku, o czym informuje zachowana w MNW karta inwentarzowa.
Najprawdopodobniej obraz pozostawał w zbiorach Muzeum do wybuchu Powstania Warszawskiego w 1944. Od tamtej pory losy dzieła Malczewskiego były nieznane aż do listopada 2019 roku, kiedy to MKiDN zostało poinformowane przez Muzeum Narodowe w Warszawie, że wystawiono je na sprzedaż w domu aukcyjnym Roseberys w Londynie. Pierwsza rozpoznała w nim poszukiwane dzieło Paulina Szymalak–Bugajska, kierowniczka działu sztuki Muzeum Jacka Malczewskiego w Radomiu. Numer inwentarzowy Muzeum Narodowego w Warszawie – 126084 - zachowany na jego odwrocie rozwiewał wszelkie wątpliwości.
