Wystawa Fala za falą w Domu Spotkań z Historią

Kilkadziesiąt fotografii ukazujących polskich marynarzy na okrętach w czasach II wojny światowej po raz pierwszy można zobaczyć w Warszawie na wystawie w Domu Spotkań z Historią.

Aktualizacja: 05.06.2015 07:45 Publikacja: 05.06.2015 07:30

Zdjęcia w postaci odbitek na papierze fotograficznym, ale wykonane z oryginalnych negatywów, opowiadają historię Polaków pływających na okrętach Marynarki Wojennej. Na potrzeby wystawy udostępniła je Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, która w swoich zbiorach ma blisko tysiąc negatywów. Wśród nich najwięcej, bo kilkaset, jest fotografii okrętu „Piorun", około stu – zdjęć „Dragona", „Garlanda", „Krakowiaka" i „Sokoła", po kilkadziesiąt ujęć – „Błyskawicy" i „Ślązaka" oraz nieliczne zdjęcia „Groma", „Dragona", „Conrada".

Jak zdjęcia zrobione na największych polskich okrętach II wojny światowej trafiły do Polski? W 1947 r. komandor podporucznik Władysław Kosianowski, kawaler orderu Virtuti Militari i Legii Cudzoziemskiej, wojenny dowódca okrętu-pułapki „Notre Dame d'Etel", wybrał z około 5 tysięcy negatywów z zasobów Sekcji Foto Referatu Informacji Zewnętrznej. 511 zdjęć opublikował w albumie „Polska Marynarka Wojenna. Od pierwszej do ostatniej salwy", wydanym przez Jerzego Giedroycia w Rzymie.

Jak opowiada Lech Trawicki, zastępca dyrektora Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, a zarazem kurator wystawy, mniej więcej dziesięć lat później około tysiąca negatywów z tej kolekcji trafiło w niewyjaśnionych okolicznościach do Polski i znalazło się w posiadaniu znanego pisarza marynisty Jerzego Pertka. Z korespondencji pomiędzy Władysławem Kosianowskim a Jerzym Pertkiem wynika, że negatywy przesłano w celu wydania w Polsce podobnego albumu.

- Nie wiadomo, jaką drogą bezcenne negatywy trafiły do poznańskiego pisarza. Możemy przypuszczać, że zostały przekazane do Polski przez zaufanego kuriera, być może jednego z marynarzy lub oficerów polskich statków handlowych — mówi Lech Trawicki.

Jerzy Pertek, polski pisarz i dziennikarz zainteresowany marynistyką, przez lata badał dzieje Polskiej Marynarki Wojennej. Na koncie ma wiele publikacji na ten temat.

— Negatywy od Władysława Kosianowskiego Pertek przechowywał w mieszkaniu. Planował wydać je w formie albumu, jednak nigdy nie udało mu się tego zrobić. Całą swoją spuściznę, w tym unikatowe negatywy, zapisał notarialnie Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu — mówi Lech Trawicki.

Wystawa „Fala za falą. Życie codzienne na okrętach Polskiej Marynarki Wojennej w okresie II wojny światowej" powstała w 2008 r. W Warszawie jest pokazywana po raz pierwszy. Zdjęcia obejmują lata 1941–1947. Najwięcej pochodzi jednak z lat 1944–1947. Dokumentują m.in. historię operacji alianckich z udziałem polskich marynarzy na Morzu Śródziemnym (eskorta konwoju z zaopatrzeniem na Maltę), na Morzu Północnym (niszczenie niemieckich okrętów podwodnych) czy na Atlantyku (zakładanie baz lotniczych na Azorach). Jedno ze zdjęć, zrobione w marcu 1945 roku, prezentuje naczelnego wodza gen. Władysława Andersa na pokładzie ORP „Ślązak" po dekoracji podoficerów i marynarzy Krzyżami Walecznych.

Na fotografiach przedstawione jest też życie codzienne marynarzy na pokładach okrętów — szkolenia z obsługi sprzętu, czyszczenie i malowanie uzbrojenia i wyposażenia okrętowego.

Nie wszyscy autorzy prezentowanych na wystawie zdjęć są znani. Wśród nich są m.in. etatowy fotoreporter Polskiej Marynarki Wojennej bosman Paweł Płonka, a także zięć marszałka Józefa Piłsudskiego — kapitan Andrzej Jaraczewski, który był dowódcą ścigaczy tropiących niemieckie okręty wojenne. Po kapitulacji Niemiec uczestniczył w operacji Pledge — przejmował poddające się niemieckie U-Booty.

Wystawę można oglądać do 28 czerwca w Domu Spotkań z Historią przy ul. Karowej 20 w Warszawie od wtorku do niedzieli w godz. 12-20. Wstęp jest wolny.

Rzeźba
Rzeźby Abakanowicz wkroczyły na Wawel. Jej drapieżne ptaki nurkują wśród drzew
Rzeźba
Salvador Dalí : Rzeźby mistrza surrealizmu
Rzeźba
Ai Weiwei w Parku Rzeźby na Bródnie
Rzeźba
Ponad dwadzieścia XVIII-wiecznych rzeźb. To wszystko do zobaczenia na Wawelu
Materiał Promocyjny
Obiekt z apartamentami inwestycyjnymi dla tych, którzy szukają solidnych fundamentów
Rzeźba
Lwowska rzeźba rokokowa: arcydzieła z muzeów Ukrainy na Wawelu