Z Wawelu pod Grunwald

Sensacją będzie komplet zrekonstruowanych chorągwi krzyżackich spod Grunwaldu i wspaniałe trofea zdobyte na wojnie przez króla Władysława Jagiełłę. W sumie ponad 200 obiektów sprowadzonych z muzeów i świątyń całej Polski.

– Na Wawelu zawsze czerpiemy inspiracje z wielkich rocznic – podkreśla wicedyrektor wawelskich zbiorów Jerzy Petrus. – Wystarczy przypomnieć pamiętną ekspozycję z okazji 300-lecia odsieczy wiedeńskiej, która na trwałe weszła do historii polskiego muzealnictwa. Takim wydarzeniem ma szansę też stać się i obecna wystawa grunwaldzka w 600-lecie bitwy.

[srodtytul]Sztandary spod Grunwaldu[/srodtytul]

Wawel to istotne miejsce dla rocznicy Grunwaldu. Tutaj powstawał polityczny plan kampanii, stąd 8 maja 1410 roku król Władysław Jagiełło wyruszył na czele swojego wojska na wojnę z Krzyżakami. W następnym roku chorągwie zdobyte na polach Grunwaldu zostały uroczyście złożone w wawelskiej katedrze przy grobie św. Stanisława.

[wyimek][link=http://www.rp.pl/temat/468328.html]Więcej w dodatkach specjalnych "Wawel. Grunwald 1410 - 2010"[/link][/wyimek]

Chorągwie stały się najbardziej znaczącym symbolem triumfu polskiego oręża. Zawieszone jako wota przy ołtarzu Patrona Ojczyzny przetrwały do potopu szwedzkiego (1655). Potem ślad po nich zaginął. Ale nie bezpowrotnie, bo w 1448 r. Jan Długosz stworzył katalog "Banderia Prutenorum". Rękopis, zilustrowany przez miniaturzystę Stanisława Durinka, zawiera barwne podobizny zdobytych sztandarów, z łacińskimi tekstami mówiącymi o ich przynależności do określonych ziem, oddziałów i dowódców. To najsławniejszy zachowany średniowieczny katalog chorągwi, zabytek wyjątkowy w skali europejskiej. Tak precyzyjny, że pozwolił zrekonstruować chorągwie w Pracowni Konserwacji Tkanin Zamku Królewskiego na Wawelu. Prace nad otworzeniem trwały od 2008 r., specjalny jedwab zamówiono w Milanówku. Na wystawie zobaczymy w sumie 56 chorągwi, w tym kilka starszych replik – z 1937 i 1962 r.

– Uroczystości roku 1411 dały też początek długiej tradycji składania wojennych trofeów przy grobie św. Stanisława – mówi współautor wystawy Krzysztof Czyżewski. – Do chorągwi krzyżackich doszły wkrótce kolejne: moskiewskie, tatarskie, wołoskie. Ta tradycja miała swoją kulminację w złożeniu chorągwi tureckiej, zdobytej przez króla Jana Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 roku.

[wyimek][b][link=http://www.rp.pl/artykul/508190.html]Komentarz wideo Jacka Lutomskiego: Rocznica grunwaldzkiej wiktorii[/link][/b][/wyimek]

Centralne miejsce zajmą na wystawie trofea zdobyte w czasie wojny z zakonem i rozesłane przez króla do najważniejszych kościołów kraju.

[srodtytul] Ważne trofea [/srodtytul]

Do szczególnie imponujących należy średniowieczny krzyż relikwiarzowy z katedry w Sandomierzu, jeden z najwybitniejszych przykładów złotnictwa gotyckiego zachowanych na ziemiach polskich. Krzyż, w którym umieszczono relikwie Drzewa Krzyża Świętego, powstał w warsztacie nadreńskim około roku 1340.

Ważnym elementem będą też wizerunki króla Władysława Jagiełły, w tym portret odnaleziony w kapitularzu Bazyliki Katedralnej w Sandomierzu. Wykonany na desce XVI-wieczny renesansowy obraz pochodzi z terenów dawnej Małopolski. To prawdopodobnie najstarszy zachowany wizerunek króla.

[srodtytul]Jak świętowano sto lat temu [/srodtytul]

Zaskoczeniem może być na wystawie portret św. Brygidy. Wielka mistyczka przepowiedziała klęskę Krzyżaków w słynnych "Objawieniach" – prezentowany na wystawie iluminowany egzemplarz prawdopodobnie należał do królowej Jadwigi. Nie zabraknie rękopisów zawierających relacje o grunwaldzkim starciu czy wczesnych wyobrażeń bitwy. Rysunki i druki z XVI wieku znajdą kontynuację w obrazach takich twórców, jak Józef Peszko, January Suchodolski, Henryk Pilatti, Juliusz Kossak.

Ekspozycję zamyka sekwencja poświęcona obchodom 500-lecia bitwy w 1910 roku. Atrakcją będzie tu monumentalne płótno pędzla Tadeusza Popiela i Zygmunta Rozwadowskiego "Bitwa pod Grunwaldem". Obraz zamówił u artystów komitet obchodów, bezskutecznie próbując wypożyczyć z Zachęty najsłynniejszą malarską wersję grunwaldzkiego konfliktu pędzla Jana Matejki. I choć prezentacja malowidła w 1910 roku okazała się w Krakowie wielkim sukcesem, jego losy nie są znane aż do… 1989 roku, kiedy odnalazło się w magazynie Lwowskiego Muzeum Historycznego.

Najważniejszym wydarzeniem uroczystości 1910 roku było odsłonięcie tzw. Pomnika Grunwaldzkiego na placu Matejki. Monument ufundował Ignacy Jan Paderewski, autorem był Antoni Wiwulski. Pomnik zniszczyli hitlerowcy w 1939 roku, ale mimo podjętych przez okupanta zabezpieczeń z oryginalnego dzieła udało się uratować ważny element – głowę księcia Witolda.

– Przez całą okupację rzeźba przechowywana była w wielkiej konspiracji – mówi współautorka ekspozycji Agnieszka Janczyk.