Transformacja NATO w okresie pozimnowojennym nie obyła się bez kontrowersji. Dużo emocji budziła kwestia przyjęcia nowych państw członkowskich z Europy Środkowej i Wschodniej, gdyż obawiano się przede wszystkim reakcji ze strony Rosji. Znaczenie miały dążenia Francji do odgrywania roli przywódczej w Europie poprzez stworzenie alternatywnej wobec NATO struktury bezpieczeństwa i obrony w ramach Unii Europejskiej. Tak można tłumaczyć słowa prezydenta Emmanuela Macrona z 2019 r. o śmierci mózgowej NATO – słowa, które zyskały aprobatę jedynie ze strony Rosji. Problemem była kwestia niewystarczających wydatków obronnych wielu państw członkowskich sojuszu, ale także sceptycyzm prezydenta Donalda Trumpa co do znaczenia relacji transatlantyckich.
Pomimo opinii o kryzysie sojusz północnoatlantycki okazał się skuteczną organizacją, zdolną do realizacji tradycyjnych i nowych zadań. NATO stało się międzynarodowym hubem bezpieczeństwa, dysponującym potencjałem sojuszniczym do realizacji różnych misji i operacji. Po ataku Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 r. NATO potępiło politykę Władimira Putina i zademonstrowało jednolite stanowisko wobec konieczności wzmocnienia swojej flanki wschodniej. Wojna ukazała znaczenie sojuszu dla zagwarantowania bezpieczeństwa w przestrzeni transatlantyckiej i powstrzymania neoimperialnej Rosji. Jednoznaczne wypowiedzi prezydenta Joe Bidena o konieczności obrony terytorium państw członkowskich potwierdzają, że wartość NATO wynika przede wszystkim z artykułu 5 traktatu waszyngtońskiego mówiącego o gwarancjach bezpieczeństwa.
Agresja Rosji na Ukrainę zbiega się w czasie z przygotowaniami NATO do szczytu w Madrycie 29–30 czerwca 2022 r., kiedy zostanie przyjęta nowa koncepcja strategiczna sojuszu. Również Stany Zjednoczone mają ogłosić nową „Strategię obrony narodowej”, której utajniona wersja została przesłana do Kongresu pod koniec marca. Rosyjska agresja ma wpływ na przewartościowania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa, co ma być odzwierciedlone we wspomnianych dokumentach, jakkolwiek pewne wyzwania, jak strategiczna rywalizacja USA z Chinami, pozostają bez zmian.
Polska powinna w sposób aktywny brać udział w działaniach mających na celu określenie transatlantyckiej agendy bezpieczeństwa w ramach NATO, UE i stosunków bilateralnych. Oto uwarunkowania, które powinna w swoich działaniach uwzględnić:
Czytaj więcej
Stałe bazy na flance wschodniej stają się faktem. Na szczycie 29 czerwca pakt uzna zobowiązania podjęte wobec Rosji za niebyłe.
