Rousseau, patron rewolucjonistów

Jacek Bartyzel, historyk myśli politycznej

Publikacja: 28.06.2012 12:03

Rz: Dzisiaj mija 300 lat od narodzin Jana Jakuba Rousseau. Jak istotny wpływ miała jego myśl na późniejsze dzieje świata?

Jacek Bartyzel: Rousseau obok Johna Locke'a położył podwaliny pod świat, w którym żyjemy, czyli demokrację liberalną. Rousseau jest ojcem komponentu demokratycznego, a Locke liberalnego.

Jak pan ocenia  poglądy Rousseau?

Zdecydowanie negatywnie. Rousseau twierdził, że opisany przez niego w „Umowie społecznej" ustrój demokratyczny jest raczej formą odpowiednią dla bogów niż dla ludzi. Jego filozofia motywowała potem wszelkich rewolucjonistów. Tym filozofem inspirował się Robespierre, czy szerzej jakobini, a więc najbardziej radykalny nurt rewolucyjny. Zagrożenie wypływające z myśli Rousseau polega na tym, że powołujący się na niego różni rebelianci byli skłonni wcielać swoje radykalne pomysły w życie. Myśl Rousseau jest więc jednym z korzeni totalitaryzmu, socjalizmu narodowego i radzieckiego.

Co zostało z poglądów Rousseau we współczesnej demokracji?

Zamiast chrześcijaństwa Rousseau postulował dwie religie: człowieka i obywatela. Religia obywatelska jest związana z demokracją. Mamy więc świeckie wierzenia oparte na świeckich dogmatach, z których najważniejsze są dwa: umowa społeczna i prawa człowieka. To artykuły wiary, w które porządny obywatel w demokracji musi wierzyć. Zostały one zapisane we współczesnych konstytucjach i w przepisach prawa.

A religia człowieka?

To „religia naturalna" , mająca obywać się bez świątyń, ołtarzy, obrządków i dogmatów. Jest to rzekomo „czysta i prosta religia Ewangelii", w istocie jednak antykatolicka. Dlatego Rousseau jest patronem chrystianofobii. Według niego chrześcijanie są złymi obywatelami, bo ich ojczyzna jest w niebiosach. Są więc obojętni na los ojczyzny ziemskiej. Zapowiedź i uzasadnienie tej chrystianofobii widać też w postulacie Rousseau, żeby wygnać z  demokratycznego państwa ludzi, którzy uważają, że poza

Kościołem nie ma zbawienia – ponieważ stanowisko to jest nietolerancyjne.

—rozmawiał Rafał Mierzejewski

Rz: Dzisiaj mija 300 lat od narodzin Jana Jakuba Rousseau. Jak istotny wpływ miała jego myśl na późniejsze dzieje świata?

Jacek Bartyzel: Rousseau obok Johna Locke'a położył podwaliny pod świat, w którym żyjemy, czyli demokrację liberalną. Rousseau jest ojcem komponentu demokratycznego, a Locke liberalnego.

Pozostało 85% artykułu
Publicystyka
Rosja zamyka polski konsulat. Dlaczego akurat w Petersburgu?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Publicystyka
Marek Kozubal: Dlaczego Polacy nie chcą wracać do Polski
Publicystyka
Jacek Nizinkiewicz: PiS robi Nawrockiemu kampanię na tragedii, żeby uderzyć w Trzaskowskiego
Publicystyka
Estera Flieger: „Francji już nie ma”, ale odbudowała katedrę Notre-Dame
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Publicystyka
Trzaskowski zaczyna z impetem. I chce uniknąć błędów z przeszłości