Dwa dni opieki nad dzieckiem bez względu na staż i etat

Wolnego od pracy przeznaczonego na opiekę nad dzieckiem nie rozlicza się w odniesieniu do długości trwania zatrudnienia. Również osoba przyjęta w grudniu może skorzystać z ich pełnego wymiaru.

Aktualizacja: 04.10.2015 15:43 Publikacja: 04.10.2015 15:00

Komu i ile

- Pracownica ma dwoje dzieci w wieku 11 i ośmiu lat. Czy przysługują jej rocznie dwa czy cztery dni opieki nad nimi?

Pracownikowi wychowującemu dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na dwa dni. Tak stanowi art. 188 k.p. Pracodawca udziela go na dni, które zgodnie z rozkładem czasu pracy są dniami pracy pracownika w wymiarze dziennym. Zwolnienie obejmuje obecnie cały dzień pracy etatowca, niezależnie od liczby zaplanowanych godzin i systemu czasu pracy, w jakim jest zatrudniony. Można to wykorzystać łącznie (dwa dni) lub rozdzielnie (po jednym dniu). Za czas tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Zwolnienie to dotyczy pracowników wychowujących zarówno dziecko własne (biologiczne), jak i przysposobione.

Wymiar dwóch dni w roku nie zależy od liczby posiadanego potomstwa. Tak samo dwa dni wolnego należą się zatrudnionemu mającemu jedno dziecko w tym przedziale wiekowym, jak i dwójkę małoletnich.

Ryzykowne przesunięcie

- Czy pracownik będzie mógł wybrać jeden z przysługujących mu dni opieki nad dzieckiem z tego roku w styczniu kolejnego roku?

Niewykorzystane w roku kalendarzowym zwolnienie przeznaczone na opiekę nad dzieckiem nie przechodzi na następny rok – wygasa z końcem roku kalendarzowego. Z początkiem kolejnego roku pracownik nabywa prawo do dwóch dni zwolnienia z tego tytułu (oczywiście, jeśli dziecko nie ukończyło jeszcze podanego wieku).

Pracodawca może się zgodzić – w pełni dobrowolnie – na przeniesienie niewykorzystanego dnia opieki na kolejny rok. Konieczne jednak byłyby powody uniemożliwiające lub znacznie utrudniające skorzystanie z opieki w bieżącym roku. W innych, zwykłych sytuacjach szef będzie tworzyć w ten sposób pewien precedens i w konsekwencji odmowa przeniesienia dni wolnych na kolejny rok dla innych osób może być uznana przez nie za nierówne traktowanie w zatrudnieniu.

Idzie nowe

- Zmieniają się przepisy i opieka nad dziećmi będzie wykorzystywana w godzinach, a nie w dniach. Czy pracodawcy będą udzielać wolnego tak jak obecnie na cały dzień (w wymiarze wynikającym z liczby godzin pracy w tym dniu, tak jak urlopy wypoczynkowe)?

Obecnie wolne na opiekę nad dzieckiem udzielane jest tylko w dniach kalendarzowych. Nie ma tutaj znaczenia wymiar czasu pracy – udzielane jest na dni robocze. Nie stosuje się tu odpowiednio zasady przypisanej jedynie do urlopów wypoczynkowych, zgodnie z którą urlop udzielany jest w wymiarze godzinowym odpowiadającym planowanej w dniu wykorzystywania urlopu liczbie godzin pracy (art. 1542 § 1 k.p.). Zwolnienie udzielane jest na dni robocze, bez względu na wymiar czasu pracy w tym dniu. Nie można dać go na część dnia pracy nawet wtedy, gdy w konkretnym dniu zaplanowana była praca ponad osiem godzin.

Natomiast 2 stycznia 2016 r. wchodzi w życie istotna zmiana art. 188 k.p. Przy pełnym etacie rodzic będzie mógł zdecydować, czy chce korzystać z tego zwolnienia w wymiarze 16 godzin czy dwóch dni. O sposobie wybrania w konkretnym roku kalendarzowym zwolnienia pracownik będzie decydować w pierwszym wniosku o jego udzielenie złożonym w roku kalendarzowym.

Opieka wyrażona w godzinach umożliwi zwolnienie właśnie na część dnia pracy, gdy wystarczy to rodzicowi np. na załatwienie sprawy w szkole dziecka.

Niepełnosprawni zyskają

- W przyszłym roku dzień opieki równy będzie ośmiu godzinom. Czy dla osób niepełnosprawnych przelicznik będzie inny (siedem godzin) w związku z krótszą pracą?

Czas pracy osoby niepełnosprawnej zależy od orzeczonego stopnia niepełnosprawności i wynosi:

• maksymalnie osiem godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo – dla osób o lekkim stopniu niepełnosprawności,

• maksymalnie siedem godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo – u osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia ułomności.

Osoby o umiarkowanej i znacznej niepełnosprawności mają więc obniżoną normę czasu pracy do siedmiu godzin na dobę. Wpływa to m.in. na przeliczanie należnego urlopu na godziny. Ustawodawca w art. 154 [2] § 3 k.p. wskazał, że gdy dobowa norma czasu pracy pracownika jest niższa niż osiem godzin, do przeliczników urlopowych stosuje się tę właśnie niższą normę.

Takiej konstrukcji nie przyjęto jednak w zmienionej treści art. 188 k.p. W jego § 1 mowa jest o 16 godzinach zwolnienia bez jakiejkolwiek wzmianki o normie czasu pracy. Jedyne obniżenie tej liczby będzie dotyczyć niepełnoetatowców, w stosunku do których zwolnienie od pracy udzielane w wymiarze godzinowym będzie się ustalać proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy będzie się zaokrąglać w górę do pełnej godziny.

Pracownik niepełnosprawny, niezależnie od stopnia niepełnosprawności, od 2 stycznia 2016 r. będzie miał prawo do 16 godzin zwolnienia. Będzie to dla niego znacznie korzystniejsze niż wykorzystywanie tego zwolnienia w dniach.

Bez proporcjonalnego cięcia

- Zatrudniliśmy w sierpniu pracownicę, która ma małe dziecko. Wcześniej nie pracowała, prowadziła działalność gospodarczą. Złożyła wniosek o dwa dni opieki nad córką. Uważam jednak, że przysługuje jej maksymalnie jeden dzień, gdyż nie pracuje cały rok. Czy to prawidłowa interpretacja?

Prawo do dni wolnych z art. 188 k.p. przysługuje pracownikowi od chwili podjęcia pracy. Nie ma przy tym znaczenia to, że podwładny nie przepracuje całego roku, gdyż został zatrudniony w jego trakcie. Dni opieki nad dzieckiem nie są rozliczane proporcjonalnie do okresu zatrudnienia u pracodawcy. Nie ma tutaj żadnych odniesień do zasad obowiązujących przy urlopie wypoczynkowym. Prawo do dwóch dni wolnych powiązane jest z rokiem kalendarzowym (niewykorzystane do końca roku nie przechodzą na rok następny), ale już nie z mniejszymi jednostkami czasu. Wskazana przez czytelnika pracownica może więc skorzystać z dwóch, a nie tylko jednego dnia opieki na dziecko.

- Marek Rotkiewicz

Sądy i trybunały
Spór o kontrasygnatę Tuska i kompetencje Dudy. Jest decyzja sądu
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity od Citibanku można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Praca, Emerytury i renty
Nowy dzień wolny jeszcze w tym roku? Jest deklaracja Andrzeja Dudy
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw
Edukacja i wychowanie
Uczelnie boją się odpływu studentów. Chodzi o nowy pomysł rządu
Materiał Promocyjny
Sieć T-Mobile Polska nagrodzona przez użytkowników w prestiżowym rankingu
Prawo drogowe
Jak używać kierunkowskazu na rondzie? Jest nowy wyrok sądu