Prawo do grobu to nie własność

[b]W 1929 roku mój pradziadek kupił prawo do grobu familijnego. Na kwicie potwierdzającym wpłatę 75 zł do kasy kościelnej widnieje określenie – grób familijny, ale dziadek zawsze twierdził, że grób ma charakter wieczysty. W 1957 roku powstała kancelaria parafialna, która założyła kartoteki grobom. Kolejne pochówki były odnotowywane na wspomnianym już kwicie. Nigdy nie żądano opłat za ten grób. W ubiegłym roku proboszcz stwierdził, że to nie wieczysty i go przejmie, jeśli mama nie wniesie opłaty za kolejne 20 lat – 7600 zł. Moja mama dokonała wpłaty i w kancelarii dowiedziała się, że grób nie ma już formy grobu wieczystego. Nie wiem czy proboszcz ma rację i nie wiem jak dowodzić, że grób był wieczysty.[/b]

Kwestię prawa do grobu reguluje [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80657]ustawa z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz.U. z 2000 r. nr 23, poz. 295 ze zm.)[/link].

[srodtytul]Prawo do grobu[/srodtytul]

Źródłem prawa do grobu jest umowa cywilnoprawna zawarta pomiędzy zarządem cmentarza a osobę uprawnioną. Umowa ta może być zawarta w dowolnej formie, nawet w sposób dorozumiany (przejęcie zwłok do pochowania i uiszczenie opłaty).

Czytelniczka pisze, że jej pradziadek kupił w 1929 r. grób familijny i otrzymał kwit potwierdzający wpłatę do kasy kościelnej. Jest to więc dowód zawarcia umowy cywilnoprawnej i skutki zawarcia tej umowy są ważne do dziś, mimo że ustawa z 1959 r. nie wylicza wśród rodzajów grobów ani grobów familijnych ani wieczystych. To, że ustawa weszła w życie w 1959 r., nie oznacza, że zawarte wcześniej umowy przestają obowiązywać (zgodnie z zasadą lex retro non agit).

[srodtytul]Rodzaje grobów[/srodtytul]

Jak wynika z § 8 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=75380]rozporządzenia wykonawczego do ustawy o cmentarzach - Rozporządzenie Ministrów Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 20 października 1972 r. w sprawie urządzania cmentarzy, prowadzenia ksiąg cmentarnych oraz chowania zmarłych (Dz. U. z 1972 r. nr 47, poz. 299) [/link]rozróżniamy dziś następujące rodzaje grobów:

[b]zwykłe, czyli ziemne [/b]– groby nie murowane, stanowiące dół, do którego chowa się trumnę ze zwłokami i zasypuje ziemią. Dopuszczalne jest chowanie zwłok piętrowo, z tym że trumny powinny być oddzielone od siebie warstwą ziemi grubości około dwudziestu centymetrów

[b]murowane[/b] – dół, w którym boki są murowane, a nad trumną założone zostało sklepienie. Można je budować jako piętrowe ale trumny powinny być oddzielone murem lub żelbetonem o grubości co najmniej sześć centymetrów

[b]rodzinne [/b]– umożliwiające pochowanie kilku trumien ze zwłokami na przestrzeni nie przekraczającej powierzchni przeznaczonej na dwa groby pojedyncze w poziomie (niezależnie od ilości pięter schodzących w głąb)

[b]katakumby [/b]– są to nisze w pionowej ścianie, położone obok siebie w szeregu i nad sobą, przeznaczone do chowania zwłok. Powierzchnia niszy powinna wynosić co najmniej dwa mety długości na metr szerokości, a wysokość co najmniej dziewięć dziesiątych metra. Nisze powinny być od siebie oddzielone przynajmniej dwudziestocentymetrową ścianą i być zaopatrzone w kanał wentylacyjny do odprowadzania gazów.

Rozporządzenie wymienia rodzaje grobów w sposób wyczerpujący. [b]Niedopuszczalne są inne rodzaje grobów.

Jeśli chodzi o nazwy, które obowiązywały przed wejściem w życie ustawy z 1959 r., to obecne groby murowane oraz katakumby były nazywane grobami „wieczystymi”[/b]. Natomiast groby, które wcześniej nazwane były grobami familijnymi, obecna ustawa nazywa grobami rodzinnymi.

Czytelniczka pisze, że kancelaria parafialna uznała, iż grób nie ma charakteru grobu wieczystego. Kancelarii nie przysługuje jednak uprawnienie do zmiany zawartych wcześniej umów cywilnoprawnych. W związku z tym grób murowany, zawierający więcej niż jedno miejsce, nie zmieni swojego charakteru, nawet jeśli kancelaria w ogóle wykreśli go z rejestru.

[srodtytul]murowany co 99 lat ...[/srodtytul]

Z listu czytelniczki wynika, że jej pradziadek nabył prawo do grobu familijnego wieczystego. Jeśli - tego nie wiemy - grób jest murowany i zawiera miejsce dla pochówku dla co najmniej dwóch osób, to prawo do niego jest podobne do koncepcji użytkowania wieczystego w prawie cywilnym. Prawo do niego jest więc ważne dziewięćdziesiąt dziewięć lat, przy czym termin ten wydłuża się o kolejne dziewięćdziesiąt dziewięć lat za każdym razem gdy dokonujemy nowego pochówku w tym grobie

[srodtytul].... ziemny co 20 lat[/srodtytul]

Jeśli jednak okazałoby się, że grób nie jest murowany, tylko ziemny, wtedy nie możemy go uznać za grób wieczysty. Tak było również przed wejściem w życie ustawy z 1959 r.; groby ziemne nie mogły być grobami wieczystymi. Potwierdzają to komentarze do obecnie obowiązujących przepisów.

Prawo do grobów ziemnych należy „odnawiać’ co 20 lat. W wielu wypadkach zarządcy cmentarzy nie domagają się opłat po upływie 20 lat. Nie mają też obowiązku szukania osób właściwych do uregulowania opłaty. Powinny o to zadbać osoby zainteresowane grobem. Jeśli mimo upływu 20 lat nie zgłoszą zastrzeżeń do kolejnego pochówku i nie wniosą odpowiedniej opłaty, to nie przysługuje im roszczenie o przywrócenie prawa do grobu, choćby nadal stale go odwiedzały i utrzymywały go w należytym stanie ([b]uchwała Sądu Najwyższego z 29 marca 1977r., III CZP 17/77[/b].)

[srodtytul]Jakie cmentarze[/srodtytul]

Jak wynika z ustawy o cmentarzach wyróżniamy dwa rodzaje cmentarzy: komunalne i parafialne. Za utrzymanie cmentarzy komunalnych i zarządzanie nimi odpowiada właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta), na którego terenie cmentarz jest położony. Natomiast utrzymanie cmentarzy wyznaniowych i zarządzanie nimi należy do związków wyznaniowych.

[srodtytul]Jakie opłaty [/srodtytul]

Utrzymanie cmentarzy komunalnych i zarządzanie nimi leży w gestii wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. O opłatach obowiązujących na terenie cmentarzy komunalnych decyduje Rada Miasta. Za utrzymanie cmentarzy wyznaniowych, a do takich należą cmentarze parafii rzymskokatolickich, i zarządzanie nimi odpowiada proboszcz (art. 1243 Prawa Kanonicznego).

Opłata administracyjna za miejsce na cmentarzu, zwana [b]pokładnym [/b]pobierana jest po to, by administrator miał z czego utrzymywać cmentarz. Wynika ona z ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Opłaty te mogą być pobierane regularnie po upływie 20 lat lub przy okazji chowania kolejnej osoby.W liście czytelniczka nie precyzuje o jaki rodzaj opłaty wystąpił proboszcz parafii. Jeśli chodziło o „pokładne”, to takie żądanie nie jest sprzeczne z prawem. Jeśli natomiast opłata miała zostać uiszczona za przedłużenie prawa do grobu murowanego lub do katakumb, to nie była zgodna z prawem. Możliwość pobierania takich opłat istnieje, ale tylko w przypadku grobów ziemnych. Takim grobem, po upływie dwudziestu lat od pochówku, dysponuje zarząd cmentarza, chyba że zostanie zgłoszone zastrzeżenie przeciwko ponownemu użyciu grobu do chowania i uiszczona będzie opłata za pochowanie zwłok. Zastrzeżenie to ma skutek na dalsze 20 lat i może być odnowione ([link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=71322]ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 1989 r. nr 29, poz.154, art.7, ust.1 i 2.[/link])

Czytelniczka, której dziadek zawarł umowę z cmentarzem ma prawo dochodzenia tego co wynika z tej umowy. Parafia nie może nagle unieważnić istniejącego dokumentu, ponieważ narusza to prawo.Czy czytelniczka jest właścicielką grobu? Stosunek cywilnoprawny, który powstaje między zarządem cmentarza a osobą uprawnioną do pochowania jest stosunkiem złożonym, w którym przenikają się prawa majątkowe z osobistymi. [b]Prawo to nie jest prawem własności ani wieczystego użytkowania grobu[/b].

Grób jest w sposób istotny powiązany z terenem cmentarza, a jego odłączenie wraz z utrzymaniem charakteru jest w zasadzie niemożliwe. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego (art. 47 §1 i 48) – [b]grób stanowi część składową nieruchomości – cmentarza[/b].Grób jako, że jest częścią składową nieruchomości, nie może być odrębnym przedmiotem własności ani innych praw rzeczowych.

Prawo do grobu jest skuteczne wobec osób trzecich, polega na tym, że nie mogą one ingerować w sferę tego prawa – dlatego prawo do grobu ma pewne cechy zbliżone do służebności osobistych.[b]Sąd Najwyższy (w uchwale III CZP 75/70)[/b] uznał prawo do grobu za swoiste „władztwo faktyczne nad grobem, przy czym władztwo to odpowiada treści określonego prawa cywilnego, władztwo stanowi posiadanie zależne”. Nie jest to zatem posiadanie grobu, który nie jest rzeczą, ale uprawnienie do prawa do grobu. Prawo do grobu jest dziedziczone przez przodków osoby pochowanej.