Sędziowie Iustitii o nowelizacji ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich

Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia, po zapoznaniu się z projektem  z 18.10.2013 r. założeń do projektu ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich stwierdza, że zmierza on do uregulowania uznawanych standardów.

Pod rozwagę przedstawiamy więc tylko kilka spostrzeżeń, a mianowicie:

- pozytywnie należy ocenić kompleksowe uregulowanie funkcji dyrektora zakładu poprawczego i schroniska oraz dobranie rozwiązań na miarę rangi tego stanowiska.  Pod rozwagę poddajemy celowość wyboru opcji tzw. zarządzania menadżerskiego, gdy chodzi o kierowanie placówkami tak szczególnego rodzaju. Wydaje się, że warto by opierało się on na znacznej dozie doświadczenia,  związanego z pieczą nad pensjonariuszami, a  nie tylko na umiejętnościach stricte  z zakresu zarządzania jednostką organizacyjną. Szczegółowe obowiązki dyrektora przytaczane w dalszej części projektu dodatkowo  potwierdzają to spostrzeżenie;

- co do pomysłu na scentralizowanie nadzoru nad ww. placówkami w  Ministerstwie Sprawiedliwości, to z  sygnałów, jakie uzyskaliśmy wynika, że są różne doświadczenia  z funkcjonowania dotychczasowego modelu uwzględniającego nadzór sprawowany przez Prezesa Sądu Okręgowego. Dlatego dostrzegamy, że ta zmiana może być dobrym kierunkiem. Jednak zauważyć tu należy, iż nastąpi oddalenie nadzoru od placówki, a wobec tego wiele zależy od  regulacji zapewniającej mu sprawność działania i w niej zauważamy zasadnicze miejsce na właściwe założenia;

- rozumiemy trudności organizacyjne, ale jednak budzi sprzeciw wyłączenie w art. 12 upn możliwości umieszczenia nieletniego, u którego zdiagnozowano zaburzenia, o jakich mowa w art. 12 zdanie pierwsze upn - w młodzieżowym ośrodku wychowawczym ze względu na brak możliwości zapewnienia mu opieki medycznej przez taki ośrodek.  Samo uzasadnienie tego wyłączenia wskazuje, że w systemie powinno być jakieś rozwiązanie wobec sytuacji wymienionych osób, zwłaszcza że rodzaje zaburzeń u nieletnich mogą być o różnym nasileniu i nie powinni być oni z tego względu traktowani radykalniej niż jest to niezbędne; należy dążyć do utworzenia specjalistycznych ośrodków wychowawczych przewidzianych dla takich nieletnich,

- poprzeć należy starania o obligowanie rodziców do partycypowania w kosztach pobytu nieletniego w placówce, a przesunięcie zadań w tym zakresie poza sąd jest właściwym kierunkiem,

- wskazujemy, że celowe byłoby, aby w przypadku ucieczki, niepowrotu z przepustki i samowolnego oddalenia się – wprowadzić regulację analogiczną jak w przypadku osób pozbawionych wolności, czyli by odbieraniem zgłoszeń w tym zakresie i ich realizacją – zajmowała się policja (jak w art. 15 ustawy o Policji), a nie – jak obecnie jest w ukształtowanej praktyce – zawiadamiać sędziego. Skoro chodzi o osobę, co do której już orzeczono pozbawienie jej wolności, zbędne wydaje się być angażowanie sędziego. Przy tym policja działa w systemie permanentnego dyżuru, co dodatkowo uzasadnia racjonalność takiego rozwiązania;

- odnotujemy także, iż mamy sygnały od orzekających, iż utrzymywanie dwóch procedur w jednym akcie, jest utrudnieniem w jego stosowaniu,

- uważamy, że przypadku nieletnich w ciąży należałoby ustalić w ustawie minimalny czas dłuższego spaceru np. 2 godziny, aby nie było całkowitej dowolności ze strony dyrektora ww. placówek;

- pod rozważenie poddajemy, by warunki -  jakim powinna odpowiadać izba przejściowa  - były  uregulowane w ustawie, a nie w rozporządzeniu  (wspomnieć należy, przy tym iż założenia na k. 8 zamiennie używają pojęć „izba przejściowa" i „izba mieszkalna" – w projekcie w treści  przepisu jest „izba przejściowa" );

- proponujemy, by w nadzorze pedagogicznym, tylko w zakresie edukacji, był jakiś rodzaj nadzoru ze strony MEN, gdyż mimo zgodności założeń z powołaną ustawą  o systemie oświaty z dnia 7.09. 1991 r. i rozporządzenia MEN z dnia 7.10. 2009 r. – nadzór prowadzony w tym zakresie wyłącznie przez pedagogów zatrudnionych przez MS będzie sprzyjał powstawaniu jeszcze większych  rozbieżności pomiędzy szkołami z tych placówek i szkolnictwem powszechnym.