Nie ma monopolu na krzyż harcerski

Przyznanie Związkowi Harcerstwa Polskiego wyłączności na używanie tego symbolu jako znaku towarowego naruszałoby zasady współżycia społecznego – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.

W 2000 r. ZHP zgłosił w Urzędzie Patentowym znak słowno-graficzny Czuwaj, czyli krzyż harcerski. W 2004 r. UP zarejestrował go na rzecz Głównej Kwatery ZHP. Mógł być umieszczany na drukach, w książkach i innych publikacjach o tematyce harcerskiej oraz na stronach internetowych ZHP.

– Intencją ZHP było zapobieżenie próbom wykorzystania tej odznaki do celów komercyjnych przez podmioty podszywające się pod ruch harcerski. Nigdy nie zamierzaliśmy uniemożliwić innym organizacjom harcerskim używania jej – wyjaśniał w sądzie Krzysztof Budziński, zastępca naczelnika ZHP.

Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR) zgłosił sprzeciw od decyzji UP. Wniosek ZHP o rejestrację ocenił jako działanie w złej wierze i próbę zmonopolizowania odznaki używanej także przez inne organizacje harcerskie.

W 2010 r. Kolegium Orzekające UP unieważniło rejestrację znaku. Uznało, że nastąpiła w sposób sprzeczny z prawem i zasadami współżycia społecznego, gdyż organizacje harcerskie powinny mieć równy dostęp do symboli i odznaczeń harcerskich.

ZHP zaskarżył decyzję UP do sądu. Zarzucił, że UP nie uwzględnił genezy historycznej ZHP, z której wynika wyłączne prawo tego związku do używania krzyża harcerskiego jako odznaki organizacyjnej od 1918 r. do chwili obecnej. Potwierdzały to przepisy prawne.

Przedstawiciel ZHR miał inne zdanie.

– Rozporządzenie Rady Ministrów z 1959 r. w sprawie uznania ZHP za stowarzyszenie wyższej użyteczności, wydane na podstawie rozporządzenia prezydenta RP – Prawo o stowarzyszeniach z 1932 r., rzeczywiście nadawało ZHP wyłączność na posługiwanie się nazwą, odznakami i krzyżem harcerskim – mówił rzecznik patentowy Andrzej Kacperski. – Utraciło jednak moc z chwilą wejścia w 1989 r. prawa o stowarzyszeniach. Artykuł 46 przewidujący zachowanie wyłączności ZHP został uchylony w 1990 r.

Oddalając skargę ZHP, sąd stwierdził, że Kolegium Orzekające UP prawidłowo uznało, iż udzielenie prawa ochronnego na znak słowno-graficzny Czuwaj, przedstawiający krzyż harcerski, narusza zasady współżycia społecznego – swobodę dostępu organizacji harcerskich.

– Z rysu historycznego – od idei skautingu poprzez przedwojenne harcerstwo, piękną kartę Szarych Szeregów i powojenne losy harcerstwa w kraju i na obczyźnie – wynika, że jednym z symboli ruchu harcerskiego jest krzyż harcerski, którego przed wojną używał ZHP. Prawo do tej odznaki mają więc wszystkie organizacje, które nawiązują do fundamentalnych zasad harcerstwa. Nie można, powołując się na przedwojenne akty normatywne, żądać wyłączności na posługiwanie się tym symbolem. Cokolwiek bowiem mówić o intencjach ZHP, przepisy przewidują, że uprawniony do znaku ma wyłączne prawo do jego używania.

Wyrok jest nieprawomocny.