W dynamicznie zmieniającej się gospodarce opartej na wiedzy świadoma ochrona własności intelektualnej przestaje być domeną wielkich korporacji. Staje się kluczowym elementem budowania przewagi konkurencyjnej także dla małych i średnich firm.
Polska sieć ośrodków informacji patentowej PATLIB w 2025 roku przeszła istotną reorganizację. Dzięki nowym umowom z Urzędem Patentowym i współpracy z europejskimi instytucjami ośrodki te stają się lokalnymi centrami kompetencji, oferującymi kompleksowe wsparcie dla biznesu i nauki.
Sieć PATLIB w Polsce, koordynowana przez Urząd Patentowy RP, wkracza w nowy etap działalności. Łącznie z ośrodkiem funkcjonującym bezpośrednio w UPRP w Warszawie na innowacyjnej mapie Polski znajduje się obecnie 14 wyspecjalizowanych punktów.
Ośrodki ulokowane są w czołowych ośrodkach akademickich, takich jak Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, politechniki w Gdańsku, Poznaniu, Wrocławiu, Lublinie, Rzeszowie i Częstochowie, a także uniwersytetach w Toruniu, Zielonej Górze i Olsztynie. Sieć uzupełniają placówki działające w otoczeniu biznesu, jak Pomorski Park Naukowo-Technologiczny w Gdyni czy Wrocławska Rada Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT.
Taka geograficzna dystrybucja ma ułatwić lokalny dostęp do informacji o ochronie własności intelektualnej – indywidualnym twórcom, naukowcom oraz małym i średnim przedsiębiorstwom. Zgodnie z nową filozofią działania placówki te ewoluują z tradycyjnych „bibliotek patentowych” w aktywne centra wspierające innowacje – przyznaje Agnieszka Podrazik, z-ca dyrektora Biblioteki Głównej, AGH.
Sieć PATLIB to ośrodki informacji patentowej zlokalizowane w całej Europie, utworzone przez krajowe urzędy patentowe państw członkowskich Europejskiej Organizacji Patentowej. Głównym celem sieci jest zapewnienie dostępu do informacji patentowej dla MŚP, niezależnych wynalazców oraz środowisk akademickich. W Europie działa ponad 300 takich ośrodków, wspieranych przez krajowe urzędy patentowe we współpracy z Europejskim Urzędem Patentowym (EPO).
Ośrodki PATLIB to dziś nie tylko punkty informacyjne. Prowadzą działalność usługową, doradczą, szkoleniową i promocyjną. Zakres ich kompetencji obejmuje wszystkie kluczowe przedmioty ochrony własności przemysłowej: wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, a także oznaczenia geograficzne.
Podstawowym zadaniem każdego ośrodka pozostaje udzielanie rzetelnej informacji w dziedzinie własności przemysłowej. Przedsiębiorca czy naukowiec może liczyć na pomoc w zrozumieniu skomplikowanych procedur zgłoszeniowych.
Samodzielne przeszukiwanie zasobów patentowych bywa wyzwaniem. Dlatego kluczowym elementem oferty ośrodków jest wsparcie w korzystaniu z ogólnodostępnych baz danych. Niektóre z ośrodków dysponują także dostępem do komercyjnych narzędzi służących analizom patentowym. Pracownicy pomagają w nawigacji po tych zasobach, ucząc, jak efektywnie wyszukiwać informacje o istniejących już rozwiązaniach technicznych czy zarejestrowanych znakach towarowych.
Ośrodki PATLIB prowadzą również działania edukacyjne, organizują szkolenia i warsztaty oraz promują kulturę własności intelektualnej, co bezpośrednio przekłada się na wzrost kompetencji lokalnych przedsiębiorców w zakresie ochrony innowacji.
W odpowiedzi na rosnące potrzeby rynku katalog zadań ośrodków PATLIB został znacząco rozszerzony o specjalistyczne usługi, które mają bezpośrednie przełożenie na decyzje biznesowe. Placówki te realizują obecnie m.in.:
- badania stanu techniki – kluczowe przed rozpoczęciem prac badawczo-rozwojowych, pozwalające sprawdzić, czy dany pomysł nie został już wcześniej opatentowany;
- badania stanu prawnego i monitoring – umożliwiające śledzenie statusu konkretnych zgłoszeń oraz obserwowanie działań konkurencji w wybranych obszarach techniki;
- wstępną ocenę innowacyjności – pozwalającą oszacować szanse na uzyskanie ochrony patentowej dla nowego rozwiązania;
- analizy trendów technologicznych – identyfikację kierunków rozwoju branży oraz nisz rynkowych na podstawie informacji patentowej;
- wsparcie w opracowaniu strategii IP – doradztwo w zakresie optymalnego doboru metod ochrony własności intelektualnej w firmie.
Co istotne, ośrodki pełnią również funkcję pierwszego kontaktu w sytuacjach kryzysowych, informując o krokach, jakie należy podjąć w przypadku naruszenia praw wyłącznych. Większość podstawowych usług jest bezpłatna. Opłaty mogą dotyczyć bardziej zaawansowanych, czasochłonnych analiz.
Ośrodki PATLIB działają w ścisłej współpracy z lokalnym ekosystemem innowacji – centrami transferu technologii, parkami technologicznymi, inkubatorami przedsiębiorczości oraz siecią Enterprise Europe Network. Przedsiębiorca trafiający do ośrodka otrzymuje dostęp do kompleksowej sieci wsparcia, wykraczającej daleko poza samą informację patentową. Ośrodki informują również o procesach komercjalizacji i możliwościach finansowania wdrożeń.
Opinia eksperta
dr hab. Ewa Skrzydło-Tefelska, prezes Urzędu Patentowego RP
Innowacje zaczynają się od pomysłów, a rozwijają dzięki ochronie. Współpraca Urzędu Patentowego RP z siecią PATLIB zapewnia wynalazcom i przedsiębiorcom w całej Polsce dostęp do kompleksowego wsparcia, od informacji patentowej po doradztwo w zakresie strategii ochrony własności intelektualnej. Ośrodki PATLIB stają się lokalnymi centrami wiedzy, które wspierają rozwój innowacji i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych do gospodarki.
