Minister edukacji podpisał właśnie rozporządzenia określające podstawę programową dla przedmiotu język łaciński. Od nowego roku szkolnego będzie mógł być nauczany w klasach VII–VIII szkoły podstawowej oraz w liceum ogólnokształcącym i technikum – zamiast drugiego języka obcego nowożytnego. Drugie rozporządzenie zastępuje przedmiot podstawy przedsiębiorczości innym, o nazwie biznes i zarządzenie. Różnicą ma być uzupełnienie zajęć o „wymiar praktyczny”.
Pytanie o cel
Pomysł nauczania łaciny na szerszą niż dotąd skalę wywołuje dyskusje i wątpliwości nie tylko uczniów. Prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego Sławomir Broniarz wskazuje, że o ile organizacja zainteresowana jest zwiększeniem liczby pracujących w szkołach nauczycieli, o tyle nie ma wątpliwości, że łacina nie jest przedmiotem w sposób szczególny rozchwytywanym przez młodych na rynku pracy. – Nieznane są mi więc intencje pana ministra. Jeśli chodzi o wykształcenie klasyczne uczniów, którzy będą jego zdobyciem zainteresowani, to na pewno ma ono w sobie walory intelektualne. Rodzi się jednak pytanie: kto będzie łaciny uczył – wskazuje.
Szef ZNP przypomina, że związek od lat postuluje reformę podstawy programowej jako całości. Lepszym wyjściem byłoby tworzenie bloków przedmiotowych i dokładna weryfikacja, z jaką ofertą występuje się do uczniów – mówi.
Prof. Marek Konopczyński z Uniwersytetu w Białymstoku również zastanawia się nad sensem uczenia „martwego przedmiotu”, kiedy „wszyscy zdajemy sobie sprawę, że kuleje nauka języków nowożytnych, zarówno obcych, jak i polskiego”.
Czytaj więcej
Nie chcemy, by matura była łatwa. Chcemy, by była sprawiedliwa – mówi Dariusz Martynowicz, polonista, Nauczyciel Roku 2021
– Problem polega na tym, że w oświacie próbuje dokonywać się zmian bez rozwiązywania zasadniczego problemu. Proponowane zmiany są chaotyczne, niewynikające z przemyślanego planu czy dążenia do konkretnego celu, którym powinna być osobowo-społeczna sylwetka absolwenta na poszczególnych etapach kształcenia, a więc jego wiedza, kompetencje i umiejętności. Na ten temat nie ma wśród władz oświatowych dyskusji – ocenia profesor. Jego zdaniem młody człowiek powinien uczyć się tego, co do czegokolwiek może mu się przydać w przyszłym życiu, a edukację prowadzić powinno się blokowo, w dziedzinach np. nauk społecznych, humanistycznych czy ścisłych, bo wówczas wiedzę uczniowie mogą zdobywać w sposób kompleksowy.
– Wprowadzanie oderwanych przedmiotów nic nie daje, bo jest niespójne i nie układa się w całość. Jest nikłe prawdopodobieństwo, że ten, kto opanuje łacinę będzie czytał książki w tym języku, nie będzie bowiem sięgał do źródeł czy antycznych ksiąg – podkreśla profesor.
Prezes ZNP z dystansem podchodzi też do nowego przedmiotu biznes i zarządzenie, którego nauczanie, w jego ocenie, nie przyczyni się do wzrostu świadomości młodego człowieka na temat jego praw pracowniczych. Nie będzie on więc wiedział nic na temat możliwości organizacji związków zawodowych w zakładzie pracy ani możliwości dochodzenia swoich praw.
– A warto by było, żeby umiał on poruszać się nie tylko po rynku zarządzania, ale także by był świadomym pracobiorcą. Tego niestety nam zabrakło – mówi Broniarz. I dodaje: – Nie wszyscy będziemy zakładali przedsiębiorstwa, nie wszyscy będziemy przedsiębiorcami, szefami czy managementem – ktoś w firmach będzie musiał też pracować. My natomiast pozbawimy młodzieży na etapie startu w ich dorosłe życie wiedzy na temat ich praw pracowniczych – konkluduje szef ZNP.
Nauka w praktyce
Inaczej na sprawę patrzy Rafał Flis, wiceprezes Fundacji Zwolnieni z Teorii, który ocenia propozycję jako krok w dobrą stronę na ścieżce polskiej edukacji. – To zapowiedź końca stosowania dotychczasowej metody 3Z: zakuj, zdaj, zapomnij, i odpowiedź na wyzwania XXI wieku. Uczniowie poprzez realizację prawdziwych projektów zespołowych, np. biegu charytatywnego lub szkolenia dla seniorów, zdobędą kompetencje 4K – kooperację, kreatywność, krytyczne myślenie i komunikację. Tych kompetencji nie zastąpi jeszcze przez dekady sztuczna inteligencja – wskazuje Rafał Flis.
Opinia dla „Rzeczpospolitej”
ks. prof. Franciszek Longchamps de Bérier, Katedra Prawa Rzymskiego, WPiA Uniwersytetu Jagiellońskiego
Jak matematyka uczy myślenia w świecie nauk ścisłych, tak łacina w świecie nauk społecznych i humanistycznych. Warto więc dać szansę zetknięcia się z nią: najlepiej dobrowolnego – wtedy się ją pokocha. Poznając łacinę na poziomie choćby podstawowym, łatwo potem uczyć się będzie każdego języka obcego. Dzięki łacinie poznajemy gramatykę i żadne współczesne konstrukcje językowe nie są już straszne. Nie chodzi o wkuwanie słówek, choć warto ćwiczyć pamięć. Jeśli jednak znamy ich choć kilka, zyskamy większą orientację i intuicję językową. To w szczególności prawnikowi pozwala się lepiej poruszać po świecie komunikacji międzyludzkiej i układania wzajemnych relacji. Jest wiele prawdy w tym, że łacina chroni współczesnego człowieka przed ignorancją – nie tylko więc humanistę, lekarza czy prawnika. Jasne, że profesor prawa rzymskiego ze szczególną radością i nadzieją wita zawsze na studiach tych, którzy w liceum uczyli się łaciny.
Czytaj więcej
Czytałem kiedyś tekst pewnego, znanego lewicowego filozofa z Krakowa, który wyśmiewał powrót łaciny do szkół, jednocześnie nie kwestionując jej znaczenia w edukacji. Przekonywał, że łacina „na godziny” niczego nie nauczy. Ale w tle było coś więcej - nawiązanie do łaciny św. Tomasza z Akwinu i tej Horacego. Wszystko da się polityzować, także antyczny język.
