Prawo wyboru aborcji jest dobrem osobistym

[b]Sąd Najwyższy w wyroku z 6 maja 2010 r. (sygn. II CSK 580/09)[/b]potwierdził, że jest to jej dobro osobiste, a w razie jego naruszenia kobiecie należy się zadośćuczynienie za wyrządzoną jej krzywdę, a obojgu rodzicom odszkodowanie rekompensujące zwiększone koszty wychowywania upośledzonego dziecka.

[srodtytul]Lekarz przeoczył ciężkie kalectwo [/srodtytul]

Agnieszka Sz. pozostawała w czasie ciąży pod opieką niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej prowadzonego w formie spółki cywilnej przez Mirosława Ł i Janusza L. Przeszła trzykrotne badania, w tym USG: w 8, 21 oraz 29 tygodniu ciąży. Dopiero przy ostatnim lekarz zauważył wady płodu polegające na niewykształceniu się jednej ręki i obu nóg. Ponieważ aborcja była już niemożliwa, lekarze nie poinformowali o tym matki, by „jej nie stresować”. Dziecko przyszło na świat w styczniu 2004 r.

Rodzice wystąpili przeciwko Mirosławowi Ł. i Januszowi L. Towarzystwo ubezpieczeń, w którym pozwani byli ubezpieczeni od odpowiedzialności cywilnej, wystąpiło po ich stronie jako interwenient uboczny. Matka zażądała zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę wyrządzoną pozbawieniem jej prawa do decyzji co do aborcji, oboje rodzice domagali się także odszkodowania.

Sąd ustalił, że [b]lekarz powinien był zauważyć wady płodu w toku badań przeprowadzonych w 21 tygodniu ciąży i stosownie do obowiązującego wówczas art. 19 ustawy z 1991 r. poinformować o tym matkę[/b] (teraz taki obowiązek przewiduje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=15A2A80B02F89FA2132A94B9D3CA7DD2?id=306116]ustawa z 2008 r. o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta[/link]). Aborcja była wówczas możliwa. Sądy nie miały wątpliwości, że był to przypadek ciężkiego i nieodwracalnego uszkodzenia płodu, który zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0BC7D1CE2C6FAA5EE0892800F1B11112?id=71744]ustawą z 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży[/link] czyni aborcję dopuszczalną.

Sąd I instancji przyznał matce na podstawie art. 448 [link= http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] 150 tys. zł zadośćuczynienia, i obojgu rodzicom, na podstawie art. 444 k.c., 102 tys. zł odszkodowania. Sąd II instancji wskutek apelacji pozwanych zmienił wyrok tylko w części dotyczącej odszkodowania, obniżając je do kwoty 88 tys. zł, która miała pokryć wydatki rodziców na kupno specjalistycznego samochodu do przewozu dziecka i windy do podnoszenia wózka.

[srodtytul]Sąd Najwyższy oddalił skargę[/srodtytul]

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną pozwanych, akceptując tym samym wyrok II instancji. Sędzia Stanisław Dąbrowski przypomniał, że SN wypowiadał się już w podobnych sprawach.

[wyimek]Szkoda wynikła z nieprzekazania matce przez lekarza informacji o uszkodzeniu płodu [/wyimek]

Do jego dorobku należy utrwalony już pogląd, że czynem niedozwolonym nie jest doprowadzenie do urodzenia dziecka z ciężkim nieodwracalnym kalectwem albo nieuleczalną chorobą zagrażającą życiu. Jest nim pozbawianie matki prawa wyboru, czy w takiej sytuacji dziecko urodzić, czy nie. Nie jest przy tym rzeczą sądu oceniać dopuszczalność aborcji. To należy do filozofów i teologów – zaznaczył sędzia.

W orzecznictwie SN utrwalił się też pogląd, że prawo wyboru jest dobrem osobistym kobiety i że w razie jego naruszenia, należy się jej zadośćuczynienie, stosownie do art. 448 k.c. – mówił sędzia. Bez znaczenia jest przy tym, jaka byłaby decyzja matki. Gdyby przyjąć konieczność udowodnienia, że matka przerwałaby ciążę, to przepis dopuszczający aborcję ległby w gruzach.

[srodtytul]Potrzebny państwowy fundusz[/srodtytul]

SN już wcześniej potwierdził, że rodzicom należy się w takich wypadkach odszkodowanie. Czynem niedozwolonym rodzącym szkodę jest naruszenie obowiązku poinformowania matki o uszkodzeniu płodu, szkodą zaś konieczność ponoszenia zwiększonych kosztów utrzymania dziecka.

– Nawet gdyby przyjąć, że wskazany jako prawna podstawa odszkodowania art. 444 k.c. nie jest tu odpowiedni, to zaskarżony wyrok odpowiada prawu, bo wystarczającą podstawą byłby tu art. 415 k.c. – mówił sędzia Dąbrowski. Koszty utrzymania kalekiego dziecka mogą być bardzo wysokie, ponad możliwości rodziców. SN już wcześniej dostrzegł potrzebę stworzenia państwowego funduszu, który by ich wspierał. Nie ma jednak wpływu na jego powstanie – stwierdził sędzia.

SN nie zgodził się ze skargą kasacyjną, że w świetle art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy z 1993 r. warunkiem dopuszczalności aborcji jest to, by uszkodzenie płodu było ciężkie i nieodwracalne, ale także zagrażało jego życiu. Z całą pewnością ustawodawca tak jej nie ogranicza, zwłaszcza że w pkt 3 dopuszcza aborcję zdrowego płodu w razie podejrzenia, że ciąża jest wynikiem czynu zabronionego.

[ramka]

[b]Warunki dopuszczalności[/b]