Rolnik nie ma prawa do świadczenia pielęgnacyjnego

Prowadzenie gospodarstwa rolnego stanowi negatywną przesłankę przyznania świadczenia pielęgnacyjnego – uznał Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów (sygnatura akt: I OPS 5/12).

Rozbieżności w orzecznictwie

– W orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych ukształtowały się dwa przeciwstawne poglądy na to   zagadnienie – referowała sędzia Małgorzata Masternak-Kubiak.

Na przykład Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku (sygn. akt II SA/Bk 923/11) uznał, że świadczenie pielęgnacyjne rolnikowi powinno przysługiwać i nie musi on w tym celu rezygnować z prowadzenia gospodarstwa. Z kolei WSA w Olsztynie (sygn. akt II SA/Ol 521/11) stwierdził, że wnioskodawca musi być osobą faktycznie bezrobotną i opiekującą się niepełnosprawnym wymagającym stałej pomocy. Wtedy też uzasadniona jest pomoc państwa, a nie może być mowy o bezrobociu rolnika.

– Należy też mieć na uwadze względy ekonomiczne. Jeśli rolnicy prowadzący gospodarstwo karłowate, a jednocześnie opiekujący się niepełnosprawnym członkiem rodziny, będą mieli prawo do świadczenia, spowoduje to ogromne obciążenia dla budżetu – argumentował Lucjan Nowakowski, prokurator.

Rolnik nie może być bezrobotny. Nie trzeba mu rekompensować rezygnacji z pracy.

NSA w ustnym uzasadnieniu uchwały argumentował, że świadczenie pielęgnacyjne stanowi rodzaj rekompensaty finansowej dla osób, które rezygnują z zatrudnienia ze względu na konieczność opieki nad bliską osobą niepełnosprawną.

Praca we własnym gospodarstwie rolnym nie została jednak na gruncie ustawy o świadczeniach rodzinnych zrównana z innymi formami aktywności zawodowej.

Rolnik nie jest bowiem poddany reżimowi pracy – określonym godzinom czy miejscu jej wykonywania. Przy właściwej organizacji pracy może prowadzić gospodarstwo rolne i jednocześnie sprawować opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Reżim pracy rolnika determinuje rachunek ekonomiczny, ale nawet podejmowanie przez niego nieracjonalnych z punktu widzenia gospodarczego działań nie spowoduje pozbawieniem go zatrudnienia.  Wpływa jedynie na finansowe wyniki działalności.

Rolnik może także przy prowadzeniu gospodarstwa korzystać z pomocy innych lub zatrudniać pracowników najemnych, a wygospodarowany w ten sposób czas poświęcać na opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Prowadzenie gospodarstwa może bowiem polegać tylko na zarządzaniu nim.

Najważniejsza definicja

Sędziowie argumentowali, że należy trzymać się definicji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, sformułowanej w ustawie o świadczeniach rodzinnych.

Pojęcie to oznacza wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie  umowy agencyjnej, umowy-zlecenia, umowy o dzieło, członkostwo w spółdzielni, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Takie wyliczenie wyklucza zastosowaniewykładni rozszerzającej i uznanie za zatrudnienie także prowadzenia gospodarstwa rolnego. Nie ma przy tym znaczenia wielkość gospodarstwa.