Zaniżone emerytury dostanie nawet 10 tys. osób

Problem jest znany w ZUS od lat. Dlatego jego pracownicy odradzają wszystkim zainteresowanym składanie wniosku o emeryturę w czerwcu. Nie wszyscy mogą z tym poczekać. Przykładowo osoby pobierające renty, jeśli ich urodziny przypadają w czerwcu, po osiągnięciu wieku emerytalnego zaniżone świadczenie dostają z urzędu. W tę pułapkę wpadają też często osoby pobierające wcześniej świadczenie przedemerytalne czy emeryturę pomostową, do których prawo wygasa z osiągnięciem wieku emerytalnego. Składają wtedy wniosek do ZUS, by zachować przychody bez przerw we wpływach na konto.

Czytaj także: Sejm uchwalił: emerytury i renty wzrosną w 2019 r.

Tracą do końca życia

– Nie rozumiem, na czym polega problem z usunięciem tej pułapki z przepisów – mówi Elżbieta Ostrowska, prezes Związku Emerytów i Rencistów. – Zwraca się do nas wiele osób, które dostały zaniżone świadczenie na wniosek złożony w czerwcu, ale niestety jest to nieodwracalne. Tracą więc już do końca życia. Ten problem powinien zostać jak najszybciej rozwiązany. Na ogół przyszli emeryci są informowani w ZUS o tym, że czerwcowe emerytury będą niższe. Nie do wszystkich taka informacja dociera, a niektórzy, jak renciści, nie mają możliwości manewru.

Powodem jest niepotrzebnie skomplikowany sposób waloryzacji składek zebranych na koncie przyszłego emeryta. Tylko w czerwcu brany jest pod uwagę znacznie niższy wskaźnik niż w pozostałych miesiącach roku. Najlepszym tego przykładem jest przypadek emeryta, którego sprawą zajął się w 2015 r. Sąd Najwyższy. Emerytura obliczona na wniosek złożony w czerwcu była o 200 zł niższa od wyliczonej mu w maju.

Dlatego rzecznik praw obywatelskich od 2016 r. zabiega w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o zmiany sposobu obliczania czerwcowych świadczeń. Obecne przepisy prowadzą bowiem do niedopuszczalnego różnicowania zasad ustalania wysokości emerytury w zależności od miesiąca urodzenia. Stanowi to pułapkę prawną na emerytów. Jak się okazuje, apele RPO ciągle zostają bez odpowiedzi.

Wyrównanie w przód czy także wstecz

Być może powodem wstrzemięźliwości ministerstwa jest kwestia kosztów takiej zmiany przepisów. Nie chodzi tu tylko o sfinansowanie podwyżek dla dziesiątek tysięcy emerytów, którzy przejdą na świadczenie w czerwcu 2019 r. i w następnych latach, ale wyrównanie świadczeń tym, którzy w poprzednich latach dostali zaniżone wypłaty.

– Nie powinno to jednak powstrzymywać zmian, bo w ten sposób kolejna grupa emerytów dostanie zaniżone świadczenia – dodaje Elżbieta Ostrowska.

Nowelizacja przepisów nie jest specjalnie skomplikowana. Wystarczy, aby rząd zmienił art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który przewiduje mechanizm waloryzacji składek.

Jest także możliwy inny scenariusz, niewymagający rozpoczynania czasochłonnego procesu legislacyjnego. Zdaniem rzecznika praw obywatelskich wystarczy zmiana interpretacji przepisów, tak by ZUS przeliczał pieniądze czerwcowych emerytów z wykorzystaniem niższego wskaźnika waloryzacji rocznej, a zaczął używać wskaźnika waloryzacji kwartalnej jak dla osób przechodzących na emerytury pozostałych 11 miesiącach.

Jedna decyzja pani minister

Taką możliwość potwierdzają naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego.

– Zgodnie z opinią prof. Inetty Jędrasik-Jankowskiej, wystarczy przesunąć termin rocznej waloryzacji składek z 1 czerwca na 1 lipca – komentuje dr Tomasz Lasocki z Katedry Ubezpieczeń na Uniwersytecie Warszawskim. – Przepisy nie przeszkadzają takiej zmianie. Zakład sam nie może tego zrobić. Potrzebny jest sygnał minister Elżbiety Rafalskiej. Uważam, że osoby, które już przeszły na emerytury, nie nabywałyby prawa do wyrównania.