Sądy sprzyjają emerytom w odzyskaniu zawieszonego świadczenia

Zawieszeni emeryci, którzy nabyli prawo do emerytury między styczniem 2009 r. a grudniem 2010 r., ale mieli je zawieszone przez ZUS, bo nie zrezygnowali z etatu, mogą liczyć na zwrot świadczenia od 1 października 2011 r. Sądy zmieniają linię orzeczniczą, a ZUS nieco złagodniał. Na razie jednak mogą liczyć na zwrot wstrzymanej emerytury, zazwyczaj bez odsetek.

Z apelacją bez kasacji

ZUS wydał wytyczne, by oddziały nie wnosiły kasacji do Sądu Najwyższego od rozstrzygnięć pozytywnych dla emerytów.

– Do wszystkich oddziałów ZUS 2 lipca zostały przekazane wytyczne w sprawie niewnoszenia kasacji od wyroków sądów apelacyjnych zasądzających podjęcie wypłaty emerytury od 1 października 2011 r. – potwierdza Radosław Milczarski, rzecznik prasowy ZUS. Zakład jednak wciąż uważa, że osoby, którym wstrzymano wypłatę emerytury, nie mają prawa do wyrównania za cały okres zawieszenia, ale jedynie za czas od publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego, czyli od 22 listopada 2012 r.

TK stwierdził niekonstytucyjność przepisu, na podstawie którego ZUS zawiesił wypłatę świadczenia (patrz ramka). Skąd zatem taka zmiana? Eksperci wyjaśniają, że nadal wiele spraw toczy się w sądach rejonowych, po czym trafiają do apelacyjnych, a te często stają po stronie ZUS.

– Zakład nie wydał okólnika w sprawie niewnoszenia apelacji, a to zasadnicza różnica – podkreśla Antoni Skorupski, adwokat specjalizujący się w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. – Organ rentowy wie, że orzecznictwo w tych sprawach jest niejednolite. Dużo wyroków zapadło nie po myśli świadczeniobiorców – także na skutek apelacji organu rentowego. A jeśli taki wyrok się uprawomocni, tzn. strona nie wniesie do Sądu Najwyższego skargi kasacyjnej, ZUS nie będzie obciążony wsteczną wypłatą świadczeń, czyli od 1 października 2011 r. – wyjaśnia mecenas Skorupski.

Bezsporny jest bowiem tylko fakt, że emeryci mogą liczyć na wypłatę należności od dnia publikacji wyroku TK. Takie stanowisko prezentuje też Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi na interpelację posłanki Józefy Hrynkiewicz (PiS).

Obrońcy z urzędu

Sądy jednak coraz częściej podważają stanowisko ZUS i MPiPS. Orzekają, że zwrot należy się od 1 października 2011 r. Po stronie emerytów stanęły do tej pory m.in. sądy: Okręgowy w Słupsku (sygn. V U 702/13), Okręgowy i Apelacyjny w Białymstoku (sygn. V U 2093/12 i III AUa 20/13), Okręgowy i Apelacyjny w Lublinie (sygn. VII U 4311/12 i III AUa 407/13) oraz Okręgowy i Apelacyjny w Rzeszowie (sygn. IV U 2016/12 i AUa 282/13).

Także Sąd Apelacyjny w Gdańsku, w wyroku z 13 marca 2013 r. (sygn. III AUa 459/12), przyznał emerytowi prawo do wypłaty zawieszonej emerytury od 1 października 2011 r. Stwierdził, że zgodnie z art. 316 § 1 kodeksu postępowania cywilnego sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Sformułowanie „stan rzeczy" obejmuje również stan prawny. To zaś oznacza, że sąd stosuje przepisy prawa obowiązujące w chwili zamknięcia rozprawy. Skoro więc do emerytur przyznanych przed 1 stycznia 2011 r. – w okresie, gdy nie zachodziła konieczność rozwiązania stosunku pracy – nie można stosować art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to wskazane w tym przepisie ograniczenie nie obowiązuje.

„Po wyeliminowaniu tego przepisu z obrotu prawnego brak było podstawy do wstrzymania ubezpieczonemu prawa do emerytury, a w szczególności nie mogło nią być kontynuowanie zatrudnienia" – czytamy w uzasadnieniu.

Do tych samych wniosków doszedł Sąd Apelacyjny we Wrocławiu. Rozpoznając sprawę emerytki z Opola, wyrokiem z 2 sierpnia 2012 r. (sygn. III AUa 1506/12) przyznał jej prawo do wypłaty emerytury od 1 października 2011 r. W uzasadnieniu sąd podkreślił, że na skutek wyroku TK obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury, nie ma zastosowania do osób, które nabyły do niej prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. Jeśli świadczeniobiorca nabył prawo do emerytury w tym właśnie okresie, to art. 103a ustawy emerytalnej nie stosuje się do niego.

Będzie ustawa

Ułatwieniem dla emerytów dochodzących swoich praw ma być ustawa dotycząca zasad ubiegania się o zwrot zawieszonych świadczeń. Dzięki niej pokrzywdzeni nie musieliby walczyć o należności przed sądami. Pracuje nad nią resort pracy.