Warunkiem nabycia prawa do emerytury zarówno w przypadku pracownika, jak i przedsiębiorcy jest osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego. To 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

- Prawo do emerytury nabywamy z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego, ale przyznaje się ją nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożymy wniosek do ZUS – mówi Iwona Kowalska-Matis regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku.  

Jak dodaje, po złożeniu wniosku o emeryturę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wylicza świadczenie biorąc pod uwagę każdą wpłaconą na rzecz ubezpieczonego składkę.

Przedsiębiorca po przejściu na emeryturę ma prawo do zwolnienia z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Od daty uzyskania prawa do świadczenia, składki społeczne z działalności gospodarczej stają się dla niego dobrowolne.

Im dłuższa praca, tym więcej pieniędzy

Wysokość emerytury według nowych zasad zależna jest między innymi od kwoty zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, po 31 grudnia 1998 r.

- Dłuższa aktywność zawodowa, a tym samym dalsze opłacanie składek emerytalnych powoduje, że wzrasta kwota składek zapisanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Dodatkowo kwota kapitału początkowego i składek zapisanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego wzrasta wskutek kolejnych waloryzacji – wyjaśnia Kowalska-Matis.

Dlatego według rzeczniczki, opłaca się dłużej pracować i odprowadzać składki do ZUS. Przedsiębiorcy, który zdecyduje się przejść na emeryturę w późniejszym wieku, do obliczenia podstawy wymiaru emerytury, przyjmuje się wyższy kapitał początkowy oraz wyższą kwotę składek i jednocześnie niższe (z każdym kolejnym miesiącem) średnie dalsze trwanie życia, przez, które dzieli się podstawę obliczenia emerytury. Kwota emerytury wychodzi więc wyższa.

Każdy dodatkowy rok pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego podnosi wysokość emerytury o średnio 8-10 proc. Zasadą jest, że im dłużej pracujemy, tym więcej składek zostaje zapisanych na koncie emerytalnym i więcej razy są one waloryzowane. Poza tym im później idziemy na emeryturę, tym mniejsza jest liczba miesięcy dalszego trwania życia, przez które dzielimy kapitał odłożony na koncie w ZUS.

Jak obliczyć wysokość emerytury?

Emeryturę wylicza się na podstawie prostego wzoru. Najpierw sumuje się zgromadzone w ZUS składki emerytalne i kapitał początkowy uwzględniając ich waloryzację, a następnie dzieli się je przez średnie dalsze trwanie życia z dnia, w którym ubezpieczony przechodzi na emeryturę.

Średnie dalsze trwanie życia to inaczej przewidywana liczba miesięcy, przez którą przeciętna osoba w danym wieku będzie pobierała emeryturę.

Według najnowszych tablic średniego dalszego trwania życia (obowiązują do końca marca 2022 r.) osoba w wieku 60 lat ma przed sobą statystycznie 247,7 miesiąca pobierania emerytury, a osoba w wieku 65 lat – 204,3 miesiąca.

Kwotę swojej przyszłej emerytury można poznać korzystając  z kalkulatora emerytalnego, który jest dostępny na Platformie Usług Elektronicznych oraz  na stronie zus.pl.

Według prognoz ZUS, w 2059 roku przeciętna emerytura kobiet prowadzących własną działalność wyniesie 1810 złotych,
a mężczyzn - 2450 złotych. Przyjęto, że takie osoby rozpoczynają prowadzenie firmy w wieku 25 lat i pracują nieprzerwanie do emerytury. Oznacza to, że w momencie przejścia na świadczenie mężczyźni mają 40 lat okresów składkowych, a kobiety odpowiednio - 35 lat. W prognozie wzięto pod uwagę ulgi, jakie przysługują przedsiębiorcom, którzy zakładają biznes. W ten sposób podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne wynosi:

w latach 2019-2023 - 30 proc. minimalnego wynagrodzenia,

w latach 2024-2058 - 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Kapitał ma znaczenie

Kapitał początkowy stanowi znaczącą część naszej przyszłej emerytury i ma duży wpływ na jej wysokość. Emerytura zależy bowiem od zwaloryzowanego kapitału początkowego, zwaloryzowanych składek zebranych na koncie emerytalnym oraz średniej dalszej długości życia. Jeśli więc ktoś sporo lat spędził w pracy przed 1999 rokiem, to wyliczony i zwaloryzowany kapitał znacznie podwyższy wartość emerytury.

Co do zasady kapitał początkowy ustala się osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r., które opłacały składki na ubezpieczenie społeczne lub pozostawały w zatrudnieniu przed 1999 r.

- Wniosek o kapitał początkowy można złożyć w każdym czasie. Nie należy jednak z tym zwlekać i odkładać do osiągnięcia wieku emerytalnego. Trzeba mieć na uwadze, że wiele zakładów pracy jest likwidowanych lub przekształcanych i mogą być trudności z uzyskaniem dokumentów, szczególnie zaświadczeń o wysokości zarobków – przestrzega Iwona Kowalska-Matis.

 

Emerytura minimalna

Prawo do emerytury dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r. nie jest uzależnione od posiadania określonego stażu ubezpieczeniowego, ale staż pracy może mieć wpływ na wysokość emerytury, szczególnie wtedy, gdy wyliczone świadczenie jest niższe od minimalnej gwarantowanej emerytury. Wtedy, aby je podwyższyć do wysokości najniższej emerytury, konieczne jest udowodnienie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego.

Innymi słowy - jeśli emerytura wyliczona ze składek okaże się niższa niż minimalna emerytura gwarantowana, ZUS sprawdzi staż ubezpieczeniowy emeryta. W przypadku odpowiednio długiego stażu świadczenie zostanie podwyższone  do minimalnej gwarantowanej ustawowo kwoty. Od 1 marca 2021 r. do końca lutego 2022 r. wynosi ona 1250,88 zł.

Takie podwyższenie przysługuje kobietom, które mają za sobą, co najmniej 20 lat składkowych i nieskładkowych. W przypadku mężczyzn musi to być minimum 25 lat. Osobom z krótszym stażem przysługuje emerytura wyliczona wyłącznie z ich składek.



Ważne 30 dni

Wniosek o emeryturę można złożyć w ZUS najwcześniej na 30 dni przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Jeśli wniosek wpłynie do ZUS wcześniej – wtedy wnioskodawca dostanie decyzje odmowną właśnie ze względu na brak wymaganego wieku.

Przed złożeniem wniosku warto skonsultować się z doradcą emerytalnym ZUS, który policzy prognozę wysokości przyszłej wypłaty. Może też sprawdzić, o ile wzrośnie emerytura, jeśli przyszły emeryt złoży wniosek kilka miesięcy, rok lub nawet kilka lat po ukończeniu wieku emerytalnego. Ta informacja pomaga w podejmowaniu decyzji o momencie zakończenia aktywności zawodowej.

Z doradcą emerytalnym można porozmawiać nie tylko osobiście w ZUS, ale także podczas wideorozmowy przez Internet. Można również wystąpić o wysłanie kalkulacji prognozy emerytury za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ZUS.

ZUS wydaje decyzję o przyznaniu emerytury niezwłocznie, nie później niż w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania. W decyzji znajdzie się informacja o wysokości świadczenia brutto i jak ta kwota została wyliczona, jakie są kwoty potrąceń (podatek, składka zdrowotna), ile emerytura wyniesie „na rękę” i jaki będzie jej comiesięczny termin wypłaty. Oprócz decyzji nowy emeryt dostanie również pocztą legitymację, która potwierdza, że ma on prawo do świadczenia z ZUS.

Pieniądze na konto

To emeryt wybiera jak chce dostawać co miesiąc swoje pieniądze. Można dostawać emeryturę na bankowe konto lub przekazem pocztowym.

- Warto wybrać przelew do banku, bo to bezpieczny sposób przechowywania pieniędzy, gwarancja także szybkich i terminowych wypłat przez ZUS. Termin dostarczenia emerytury przez listonosza jest przecież od ZUS niezależny - przekonuje  Iwona Kowalska-Matis.