Kto ma szansę na rentę po świadczeniu rehabilitacyjnym

Pracownik, który z powodu wypadku przy pracy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, ma prawo do jednorazowego odszkodowania z ZUS.

Takie uprawnienie wynika z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).

Istotny uszczerbek

Tylko więc stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu umożliwia otrzymanie odszkodowania.

Przy czym przez stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Natomiast uszczerbkiem długotrwałym jest  naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający sześć miesięcy, ale może nastąpić poprawa (art. 11 ust. 2 i 3 ustawy wypadkowej).

Zasady postępowania w tym zakresie reguluje rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 18 grudnia 2002 w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (DzU nr 234, poz. 1974).

Poszkodowany rencista

Na rentę z tytułu niezdolności do pracy może liczyć tylko ten pracownik, który wskutek wypadku przy pracy stał się niezdolny do pracy (art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy wypadkowej).

Przy ustalaniu uprawnień do tego świadczenia z tytułu wypadku przy pracy stosuje się bowiem odpowiednio przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.). W szczególności mają tu zastosowanie art. 12 – 13 ustawy emerytalnej dotyczące określania niezdolności do pracy.

Decyzja lekarza

Za niezdolną do pracy  uznaje się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie ma rokowań, by odzyskała zdolność wykonywania pracy po przekwalifikowaniu. Przy czym całkowicie niezdolna do pracy to taka osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Z kolei częściowo niezdolny do pracy jest ten, kto w znacznym stopniu utracił zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W sprawie o rentę wypadkową niezdolność do pracy musi jednak wynikać z wypadku przy pracy. Kwestię tę ocenia najpierw lekarz orzecznik, a następnie – jeśli do jego orzeczenia zostanie wniesiony sprzeciw lub zarzut wadliwości – komisja lekarska ZUS. Dopiero jedno z tych orzeczeń jest podstawą do wydania przez ZUS decyzji w przedmiocie renty z tytułu niezdolności do pracy.

Orzeczenia nie wiążą

Uszczerbek na zdrowiu, jakiego doznał zatrudniony podczas wypadku przy pracy, nie gwarantuje mu więc przyznania renty, bo nie można automatycznie stwierdzić, że stał się on wskutek tego zdarzenia niezdolny do pracy. Nie od razu i nie zawsze w następstwie wypadku następuje pogorszenie jego stanu zdrowia.

Powstanie uszczerbku na zdrowiu, jako skutek wypadku przy pracy, nie jest więc równoznaczne z niezdolnością do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy emerytalnej. Orzeczenie o jednorazowym odszkodowaniu za uszczerbek na zdrowiu ma bowiem moc wiążącą jedynie w zakresie przedmiotu tego rozstrzygnięcia i w żadnej mierze nie przesądza o niezdolności do pracy będącej skutkiem wypadku (art. 366 k.p.c.).

Uszczerbek na zdrowiu i niezdolność do pracy to różne szkody podlegające odrębnej ochronie ubezpieczeniowej. Tak też podnosił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 8 stycznia 2008 (I UK 193/07), stwierdzając ponadto, że o niezdolności do pracy nie przesądza orzeczenie o jednorazowym odszkodowaniu za uszczerbek na zdrowiu powstały wskutek wypadku przy pracy, gdyż ma ono moc wiążącą jedynie w tym zakresie.

Podobnie wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 16 maja 2008 (I UK 361/07), podnosząc, że inne są przesłanki nabycia prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu, a inne nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Stanowisko Sądu Najwyższego jest więc już w tym zakresie ugruntowane.

Przykład

Pan Adam pracował jako murarz. Podczas schodzenia z rusztowania potknął się i upadając złamał ręce i doznał urazu kręgosłupa.

Na podstawie protokołu powypadkowego i wniosku o jednorazowe odszkodowanie, jaki sporządził pracodawca, lekarz orzecznik ZUS po zbadaniu pana Adama uznał, że doznał on długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, 16 proc. Na tej podstawie pracownik otrzymał jednorazowe odszkodowanie.

Po upływie pół roku pan Adam nadal źle się czuł i miało to związek z doznanymi w czasie tego wypadku obrażeniami. Dlatego złożył wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej tym wypadkiem. Jego wniosek został załatwiony odmownie.

Lekarz orzecznik, a potem komisja lekarska uznali bowiem, że nie ma tu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy.

Pracownik złożył wówczas odwołanie do sądu. Wskazywał, że przecież otrzymał jednorazowe odszkodowanie z powodu wypadku, co świadczy, że doznał poważnych obrażeń i nie może teraz pracować.

Sąd po dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych lekarzy oddalił jego odwołanie, stwierdzając, że nie stał się on niezdolny do pracy wskutek wypadku, a orzeczenie o jednorazowym odszkodowaniu nie przesądza wcale o niezdolności do pracy.

Co ocenia badający

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy i rokowania na odzyskanie zdolności do pracy lekarz orzecznik ZUS uwzględnia: