Jak odzyskać emeryturę: skutki wyroku TK

Po wtorkowym wyroku Trybunału Konstytucyjnego (orzeczenie z 13 listopada 2012, sygn. K 2/12), emeryci mogą domagać się zapłaty zawieszonych w październiku 2011 emerytur.

Tryb postępowania zależy jednak od tego, czy zainteresowany zrezygnował z pracy, dzięki czemu ZUS mógł odwiesić mu świadczenie, czy też zachował etat, przez to od ponad roku nie pobiera emerytury.

Wznowienie postępowania

Po publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw (co powinno nastąpić w najbliższych dniach), wszyscy emeryci, którym ZUS w październiku zeszłego roku zawiesił emeryturę, powinni złożyć w najbliższym oddziale wniosek o wznowienie postępowania Taka możliwość została przewidziana w art. 145a kodeksu postępowania administracyjnego, każdy ma prawo żądać wznowienia postępowania w ciągu miesiąca od ogłoszenia wyroku Trybunału uchylającego przepis stanowiący podstawę do wydania kwestionowanej decyzji.

– W takiej sytuacji ZUS powinien podjąć takie postępowanie i od razu umorzyć je jako bezpodstawne. Dałoby to podstawę do wypłaty zawieszonego świadczenia razem z odsetkami – mówi pragnący zachować anonimowość pracownik ZUS.

– Skoro zniknęła przyczyna zawieszenia, ZUS powinien wypłacić zawieszone świadczenia – potwierdza prof. Genowefa Grabowska, konstytucjonalistka z Uniwersytetu Śląskiego. – Trzeba jednak pamiętać, że ZUS niechętnie oddaje pieniądze, będzie więc pewnie bronił się, że zawieszając świadczenia na podstawie obowiązujących w 2011 r. przepisów działał w dobrej wierze.

Miejmy nadzieję, że rząd za pośrednictwem ZUS uzna te roszczenia i zwróci zawieszone bezprawnie emerytury. Inaczej sprawy emerytów trafią do sądu, co spowoduje wydłużenie takiego postępowania. Na szczęście w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych postępowanie przed sądem jest bezpłatne dla emeryta. Nie wiadomo jednak, czy sędziowie nie dopatrzą się jakiejś podstawy do nieuznania roszczeń emerytów.

Druga droga

Na szczęście emeryci mają także inny tryb postępowania. Mogą z niego skorzystać nie tylko ci, którzy będą mieli wskazany wcześniej problem ze wznowieniem postępowania w ZUS, ale także ci, którzy już po zmianie przepisów zrezygnowali z pracy i odzyskali prawo do nieprzerwanej wypłaty emerytury. Nie znaleźli jednak nowego zatrudnienia, lub na znacznie gorszych warunkach.

Podstawę do takiego pozwu daje art. 417

1

kodeksu cywilnego, który mówi, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa.

– W czasie procesu Skarb Państwa może dowodzić, że emeryt i tak straciłby pracę, nie doszło więc do powstania szkody po jego stronie – tłumaczy Zbigniew Banaszczyk, adwokat, znany cywilista.

Zgodnie z art. 442

1

k.c. zainteresowany ma trzy lata na złożenie pozwu od dnia publikacji wyroku TK w Dzienniku Ustaw. Jest więc jeszcze dużo czasu na podjęcie tej decyzji.

– Na złożenie pozwu będą więc mogły zdecydować się także osoby, którym ZUS odmówił wznowienia postępowania, lub proces w tamtej sprawie będzie się przedłużał – dodaje mec. Banaszczyk. – Nic nie stoi bowiem na przeszkodzie, aby dwutorowo dochodzić swoich roszczeń.

Bardzo ważne w takiej sytuacji jest właściwe zaadresowanie pozwu. Roszczenia o odszkodowanie za bezprawie legislacyjne kieruje się bowiem przeciwko Skarbowi Państwa, a nie ZUS, który tylko realizował niekonstytucyjne przepisy. Źle zaadresowany pozew zostanie przez sąd odrzucony z przyczyn formalnych. W takim pozwie najlepiej więc wskazać ministra finansów, który przygotował projekt nowelizacji, Sejm który ją uchwalił i prezydenta, który złożył pod nią podpis.

Opinia