Prokurator Krajowy: Jesteśmy otwarci na współpracę z Prokuraturą Europejską

Dlaczego Polska odmawia współpracy w unijnych śledztwach dotyczących m.in. nadużyć w wydawaniu unijnych pieniędzy i przestępstw VAT-owskich?

Polska prokuratura realizuje założenia, na których opiera się współpraca z instytucjami unijnymi, jednakże z poszanowaniem polskiej suwerenności oraz wartości konstytucyjnych. Zarzut braku współpracy w ramach Prokuratury Europejskiej jest nietrafny z kilku powodów. Rozporządzenie w sprawie ustanowienia Prokuratury Europejskiej nie wiąże Polski i nie będzie bezpośrednio stosowane przez właściwe organy polskie. Prawdą jest, że minister sprawiedliwości, prokurator generalny Zbigniew Ziobro skorzystał z przysługującego Polsce prawa weta i zablokował powołanie instytucji, która wiązałaby wszystkie państwa. Z tego weta skorzystała też Dania, Szwecja, Irlandia oraz Węgry, które nie przystąpiły do EPPO.

W tej sytuacji zostaje utrzymany dotychczasowy, krajowy reżim prawny regulujący ściganie przestępstw na szkodę interesów finansowych UE. Polska będzie więc nadal wykorzystywać wyniki postępowań administracyjnych dotyczących nadużyć finansowych prowadzonych przez OLAF oraz koordynować własne śledztwa z postępowaniami innych państw członkowskich – również z samą Prokuraturą Europejską – za pośrednictwem Eurojustu.

Jednak europejska prokurator generalna twierdzi, że wszystkie 23 prośby o współpracę strona polska odrzuciła. Jak zatem jest?

Nie jest prawdą, że polska prokuratura odrzuciła 23 wnioski EPPO. Delegowani prokuratorzy europejscy skierowali do Prokuratury Krajowej tylko siedem wystąpień o udzielenie pomocy w prowadzonych przez Prokuraturę Europejską sprawach o przestępstwa na szkodę interesów finansowych Unii Europejskiej. To pięć europejskich nakazów dochodzeniowych i dwa wnioski o udzielenie informacji. Pierwsze wystąpienie wpłynęło 7 grudnia 2021 r., a ostatnie 23 maja 2022 r. W odniesieniu do czterech europejskich nakazów dochodzeniowych udzieliliśmy odpowiedzi, że ich wykonanie będzie możliwe po nowelizacji k.p.k., jedna sprawa jest w toku. Zrealizowaliśmy dwie. Wnioski o pomoc prawną Prokuratury Europejskiej nie zostały zatem odrzucone, będą realizowane po nowelizacji k.p.k.

W połowie maja spotkałem się w Wiedniu z panią Laurą Kovesi, europejską prokurator generalną, i zadeklarowałem współpracę. Jednak, żeby polskim prokuratorom i sądom umożliwić współpracę z Prokuraturą Europejską, konieczna jest właśnie wspomniana nowelizacja. To będzie dodanie art. 615a k.p.k.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Polska blokuje unijne śledztwa. Chodzi o nadużycia w wydawaniu pieniędzy

Na wniosek Europrokuratury Komisja Europejska może wszcząć kolejne postępowanie przeciw Warszawie.

Co ten artykuł zapewni?

Ten nowy przepis gwarantuje odpowiednie stosowanie w relacjach z Prokuraturą Europejską przepisów o: doręczeniach w sprawach karnych, powołaniu wspólnego zespołu śledczego, wystąpieniach o przeprowadzenie czynności dochodzeniowych na podstawie europejskiego nakazu dochodzeniowego czy realizacji europejskiego nakazu aresztowania. Proces legislacyjny jest w toku, do 26 maja członkowie Stałego Komitetu Rady Ministrów mogli zgłaszać uwagi do projektu. Nowelizacja nie powinna budzić kontrowersji, więc zakładam, że parlament ją uchwali. Gdy tak się stanie, Prokuratura Europejska zostanie uznana – obok prokuratur i sądów państw członkowskich UE – za organ uprawniony do występowania, a w niektórych sytuacjach także do wykonywania decyzji w oparciu o obowiązującą w Unii Europejskiej zasadę wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach karnych.

Ile śledztw, zdaniem Prokuratury Europejskiej, wymaga współpracy ze stroną polską?

Prokuratura Europejska nie przekazywała nam takich informacji. Do polskiej prokuratury, jak mówiłem, trafiło dotąd siedem wystąpień, więc wskazana liczba 23 rozmija się z rzeczywistością.

A czego dotyczyły i jak odpowiedziano na dwa wnioski o „udzielenie informacji”?

W jednym przypadku włoski europejski prokurator delegowany – za pośrednictwem przedstawicieli krajowych Włoch i Polski w Eurojuście – zwrócił się do władz polskich o udzielenie informacji z baz danych prokuratury. I te zostały mu przekazane w oparciu o przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/1727 z 2018 r. o Eurojuście. Z kolei niemiecki europejski prokurator delegowany – za pośrednictwem przedstawicieli krajowych Niemiec i Polski w Eurojuście – wystąpił o informację także z naszych baz danych i je otrzymał.

Czy Prokuratura Krajowa uzależniała podpisanie porozumienia roboczego z Prokuraturą Europejską dotyczącego zasad współpracy od zmian w polskiej procedurze karnej?

Nie. Nie stawialiśmy takiego warunku. Po uzgodnieniu tekstu porozumienia na szczeblu roboczym takie rozwiązanie zaproponowali przedstawiciele Prokuratury Europejskiej. Prokuratura Krajowa proponowała alternatywne procedowanie, polegające na niezwłocznym podpisaniu porozumienia, po odpowiedniej modyfikacji jego tekstu. Tekst projektu porozumienia roboczego 21 marca 2022 r. został przekazany w obu wersjach językowych do akceptacji przez Kolegium Prokuratury Europejskiej. Wstępnie miało się ono nim zająć 6 kwietnia, jednak z przyczyn leżących po stronie EPPO do tego nie doszło. Gdyby EPPO podpisało porozumienie, wnioski byłyby realizowane.

Ile toczy się obecnie śledztw o przestępstwa na szkodę UE?