Obowiązujące od 1 lipca 2022 r. przepisy podatkowe są jeszcze korzystniejsze dla samotnych rodziców niż stosowane w poprzednim roku. To dzięki połączeniu mechanizmu wspólnego rozliczenia z wyższą kwotą wolną oraz wyższym progiem podatkowym.
Ministerstwo Finansów jednoznacznie jednak podkreśla, że nowe przepisy uniemożliwiają uznanie obojga rodziców za samotnych przy opiece naprzemiennej.
Jak wyjaśnił wiceminister finansów Artur Soboń, nowelizacje ustawy o PIT z 29 października 2021 r. oraz z 9 czerwca 2022 r. doprecyzowały kwestię rozliczenia samotnych rodziców. Tylko jeden z nich ma prawo do ulgi.
Uszczelnione przepisy
„Obecnie nie budzi już wątpliwości, że z preferencji:
– może korzystać tylko jeden rodzic, który faktycznie samotnie wychowuje dziecko,
– nie może korzystać osoba, która wychowuje dziecko wspólnie z drugim rodzicem, w tym również w przypadku opieki naprzemiennej” – tłumaczy wiceminister.
Według niego, przez wiele lat kwestia ta nie budziła sporów. Wszystko zmienił precedensowy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z kwietnia 2017 r. (sygn. II FSK 573/15). NSA uznał, że jeśli rozwiedzeni rodzice na przemian wychowują wspólne dzieci, to każdemu z nich przysługuje prawo opodatkowania dochodów na preferencyjnych zasadach. W konsekwencji obydwoje mają prawo do obliczenia podatku w podwójnej wysokości od połowy swoich dochodów.
Czytaj więcej
Rozliczenie z dzieckiem będzie zwykle korzystne, z małżonkiem – przy dużej różnicy dochodów.
Tymczasem – jak wyjaśnia Soboń – intencje ustawodawcy odzwierciedla inne orzeczenie – wyrok WSA z października 2019 r. (sygn. I SA/Łd 475/19). Sąd orzekł, że naprzemienne przebywanie dzieci raz u jednego, raz u drugiego z rodziców wynika z prawa rodziców do kontaktowania się ze swymi dziećmi. „Tego faktu w żadnym przypadku nie można utożsamiać z samotnym wychowywaniem dzieci. Dzieci wychowywane są wspólnie przez dwoje rodziców. Jest to tryb naprzemiennej pieczy nad dziećmi” – stwierdził WSA w uzasadnieniu.
Jednak po roku wyrok ten został uchylony przez NSA. Coraz więcej osób występowało w podobnych sprawach o interpretacje, by potem – gdy otrzymali negatywną odpowiedź fiskusa – walczyć o swoje racje przed sądem. Dlatego Ministerstwo Finansów zdecydowało się na zmiany w przepisach, by jednoznacznie zakazać stosowania preferencji przy opiece naprzemiennej.
Podwójna kwota wolna
Na czym polega korzyść ze wspólnego rozliczenia? Obowiązujące od 1 lipca przepisy ustawy o PIT stanowią, że samotni rodzice zapłacą w zeznaniu za 2022 r. podatek w podwójnej wysokości od połowy swoich dochodów. Ulga przysługuje osobom opodatkowanym według skali (czyli stawek 12 i 32 proc.). Zniesiona została natomiast obowiązująca od początku 2022 r. ulga, polegająca na możliwości odliczenia od podatku 1500 zł.
„Dzięki takiemu sposobowi obliczenia podatku kwota wolna od podatku wynosząca od 1 stycznia 2022 r. 30 tys. zł będzie realizowana dwukrotnie, analogicznie jak przy wspólnym opodatkowaniu małżonków” – wyjaśnił resort finansów w odpowiedzi na interpelację poselską nr 34678.
Taki sposób rozliczenia jest szczególnie korzystny przy wysokich dochodach, przekraczających pierwszy próg podatkowy, czyli 120 tys. zł. Dzięki złożeniu wspólnego zeznania z dzieckiem można uniknąć zapłaty według stawki 32 proc. od nadwyżki dochodów ponad 120 tys. zł. Przykładowo osoba z 190 tys. zł, jeśli rozliczy się jako samotny rodzic, zapłaci 12 800 zł podatku. Gdyby jednak rozliczyła się sam, zapłaciłaby 33 200 zł. To oznacza, że zaoszczędzi 20 400 zł.
Kto odpowiada definicji
Podobnie jak w poprzednich latach za samotnego rodzica uważana jest osoba będąca panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem oraz osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Definicję spełnia też osoba, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Ulga przysługuje na trzy grupy dzieci: małoletnie, pełnoletnie niepełnosprawne oraz studentów do 25. roku życia.
Grzegorz Grochowina
szef zespołu zarządzania wiedzą w departamencie podatkowym KPMG w Polsce
Przywrócone od 1 lipca 2022 r. preferencyjne zasady rozliczenia samotnych rodziców pozwalają na spore oszczędności podatkowe. Przy wyższych dochodach ulga pomaga uniknąć zapłaty podatku według stawki 32 proc.
Przy niższych rodzic może w ogóle uniknąć zapłaty PIT. Jednocześnie ustawodawca zawęził stosowanie ulgi. Nie ma już wątpliwości, że przy opiece naprzemiennej w ogóle nie można z niej korzystać, bo ani ojciec, ani matka nie odpowiadają definicji samotnego rodzica. Pojawiają się jednak obawy, czy w praktyce organy podatkowe nie będą chciały jeszcze bardziej zawęzić prawa do ulgi. Warto, by Ministerstwo Finansów rozważyło wydanie objaśnień dotyczących praktycznego zastosowania preferencji.
