Podatnik może odliczyć zachowek od podstawy opodatkowania, jeśli był wypłacony przed wydaniem decyzji podatkowej. Kiedy zachowek zostaje zaś wypłacony po tej decyzji, podatnik takiej możliwości nie ma.
Rzecznik Praw Obywatelskich doszedł do wniosku, że taka sytuacja narusza zasadę równości podatkowej, który przyłączył się do takiej sprawy obywatelki.
Odziedziczyła spadek po zmarłym mężu, była jednak zobowiązana do zapłaty zachowku na rzecz syna spadkodawcy. W sądzie cywilnym toczyło się postępowanie w sprawie zachowku, dlatego podatniczka nie mogła zaliczyć do długów spadków (obniżających kwotę podatku od spadków i darowizn) kwoty zachowku jeszcze niewpłaconego.
Po uregulowaniu podatku od spadków i darowizn w zawyżonej wysokości i wypłacie zachowku na rzecz syna spadkodawcy podatniczka wystąpiła do organu podatkowego o wznowienie postępowania i zwrot nadpłaconego podatku.
Organ uznał brak przesłanek do wznowienia postępowania i odmówił uchylenia decyzji ostatecznej określającej wysokość zobowiązania w podatku od spadków i darowizn. Następnie – kierując się wytycznymi sądu administracyjnego orzekającego w sprawie - podatniczka ponownie wystąpiła do organu podatkowego o zwrot – tym razem na podstawie art. 254 § 1 Ordynacji podatkowej. Przewiduje on zmianę decyzji ostatecznej wskutek zmiany okoliczności faktycznych.
