Polski Ład: Jak się rozliczać, by nie stracić

Polski Ład zamieszał w rozliczeniach podatkowych wielu Czytelników, którzy postanowili podzielić się swoimi wątpliwościami z ekspertką, która podpowiada najlepsze dla nich rozwiązania.

Dla kogo ulga dla klasy średniej

Czy zarabiając miesięcznie poniżej 5701 zł brutto, a tym samym rocznie poniżej 68 412 zł, warto składać wniosek o nienaliczanie ulgi dla klasy średniej?

Kwotę 5701 zł brutto najprawdopodobniej przekroczę tylko w jednym miesiącu w roku 2022 (w marcu). Czy jej przekroczenie spowoduje konieczność zwrotu jakichś kwot w zeznaniu rocznym?

Czy jeżeli złożę wniosek o nienaliczanie ulgi, to wysokość moich poborów miesięcznych się zmieni kwotowo (mam umowę o pracę na czas nieokreślony)?

Jeśli w każdym miesiącu będzie zarabiał pan standardowo poniżej 5701 zł, to i tak pracodawca nie będzie naliczał ulgi dla klasy średniej, tj. niezależnie od tego, czy złoży pan ten wniosek, czy też nie. Natomiast, jeśli pan nie złoży wniosku o rezygnacji z ulgi dla klasy średniej, a w którymś z miesięcy pana przychód znajdzie się w przedziale pomiędzy 5701 zł a 11 141 zł, to pracodawca automatycznie naliczy ulgę dla klasy średniej (więc zmniejszy się zaliczka i dostanie pan odpowiednio wyższe wynagrodzenie netto na rękę).

Jeśli w ostatecznym rozrachunku rocznym pana przychody znajdą się poza przedziałem przychodów, w których ulgę dla klasy średniej się stosuje (od 68 412 zł do 133 692 zł), to uwzględnioną w miesięcznych rozliczeniach ulgę trzeba będzie finalnie skorygować w rozliczeniu rocznym. To zaś oznacza, że może wystąpić konieczność dopłaty do podatku (o ile inne odliczenia, np. odliczenie ulgi na dziecko, nie zrekompensują tej dopłaty).

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Tydzień z Polskim Ładem

Od 17 stycznia na łamach „Rzeczpospolitej” prowadzimy akcję „Tydzień z Polskim Ładem”. Rządowy program nie tylko nałożył na wielu podatników dodatkowe obciążenia fiskalne, ale też skomplikował system podatkowy, powodując dużą niepewność w związku z nowym rokiem podatkowym.

Zlecenie czy kontrakt?

Mam wątpliwości co do poprawności wyboru formy opodatkowania pod kątem optymalizacji obciążeń podatkowych wynikających z Polskiego Ładu od początku roku. Od 1 stycznia 2022 r. mam nowe warunki, czyli kontrakt menedżerski zamiast umowy o pracę. Początkowo wydawało się, że to rozwiązanie bardziej korzystne niż wcześniejsze warunki pracy ze względu na niższe obciążenia, ale ostatecznie druga strona umowy – „zlecający" – uznała, że kontrakt ma mieć charakter najbardziej zbliżony do umowy zlecenia albo pozostaje ścieżka działalności gospodarczej (B2B). Czy w związku z takimi zapisami można uznać, że warto potraktować taki układ jak typowy sposób współpracy w formie umowy zlecenia ze wszystkimi tego konsekwencjami podatkowymi i ubezpieczeniowymi?

Zasady opodatkowania i oskładkowania umowy zlecenia i kontraktu menedżerskiego są bardzo zbliżone. W obu przypadkach umowy podlegają oskładkowaniu na takich samych zasadach, a dochody opodatkowane są progresywnie (skala podatkowa). Różnica pojawia się natomiast przy kosztach uzyskania przychodów – w przypadku kontraktu menedżerskiego koszty wynoszą 250 zł miesięcznie (tak jak przy umowie o pracę), a przy umowie zlecenia standardowo są zryczałtowane (20 proc. przychodu pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne pokrywane przez zleceniobiorcę). Tak więc zazwyczaj przy umowie zlecenia odliczalne koszty będą wyższe, a więc podatek niższy. Niemniej jednak wybór formy współpracy powinien odzwierciedlać stan faktyczny i jeśli przedmiotem umowy zlecenia byłyby usługi zarządzania, to niezależnie od „tytułu" umowy przychód powinien być rozliczany jak przychód z kontraktu menedżerskiego.

Jaką umowę wybrać?

Czy rozliczenie w którejś ze ścieżek dla działalności gospodarczej może być bardziej optymalne niż etat? W tym przypadku odpada, niestety, podatek liniowy (ze względu na kontynuację współpracy z wcześniejszym pracodawcą). Pozostają chyba tylko progi podatkowe lub ryczałt?

W przypadku działalności gospodarczej rzeczywiście w określonych sytuacjach podatnicy mogą wybrać preferencyjne opodatkowanie – według podatku liniowego (19 proc.) lub podatkiem zryczałtowanym (stawki uzależnione od rodzaju prowadzonej działalności). Dodatkowo również składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obliczane są według innych zasad niż w przypadku dochodów z kontraktu menedżerskiego czy umowy zlecenia.

Generalnie: czym wyższy poziom dochodów, tym różnice w porównaniu netto z umowy o pracę/kontraktu menedżerskiego vs. dochód z działalność gospodarczej opodatkowanej preferencyjnie są wyższe. Wybór preferencyjnego opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej jest możliwy rzeczywiście w określonych sytuacjach: trzeba zachować odpowiedni okres karencji – jeśli usługi wykonywane w ramach działalności gospodarczej są analogiczne do czynności wykonywanych wcześniej w ramach umowy o pracę. W związku z tym szczególnie istotna przy wprowadzaniu takiego rozwiązania jest dokładna analiza regulacji podatkowych/ubezpieczeniowych.

PIT wspólnie z małżonkiem

Czy twierdzenie Ministerstwa Finansów, że Polski Ład jest neutralny dla osób z zarobkami 12,8 tys. miesięcznie, dotyczy także osób, które dotychczas rozliczały się wspólnie małżonkiem? Według starych zasad takie osoby nie przekraczały II progu i po złożeniu oświadczenia u pracodawcy o wspólnym rozliczeniu przez cały rok otrzymywały stałe wynagrodzenie (nie dochodziło do wypłaty niższego wynagrodzenia pod koniec roku w związku z przekroczeniem II progu). Dostępne kalkulatory pokazują, że ostatecznie pensja takich osób będzie taka, jakby przy starych zasadach przekroczyły II próg, co oznacza stratę nawet kilku tysięcy złotych.

Polski Ład zachowuje możliwość rozliczenia wspólnego z małżonkiem. Główna zasada obliczania podatku rocznego od połowy sumy dochodów obojga małżonków nie uległa zmianie. Natomiast, w związku ze zmianą progu podatkowego (podwyższenie z 85 528 zł na 120 000 zł w 2022 r.), małżonkowie będą mieli większy limit dochodów opodatkowanych według niższej (17-proc.) stawki podatkowej, bo aż w sumie 240 000 zł w skali roku podatkowego W tej kwocie (240 000 zł) zawiera się też w sumie dla obojga małżonków pierwsze 60 000 zł dochodu zwolnionego z opodatkowania.

Nadal również małżonek, którego dochód przekracza pierwszy próg skali podatkowej (120 000 zł), w roku podatkowym może złożyć oświadczenie do pracodawcy o zamiarze rozliczenia wspólnego z małżonkiem, i o ile drugi małżonek nie uzyskuje dochodów lub jego dochody są poniżej pierwszego progu podatkowego (120 000 zł), zaliczki na podatek dochodowy pierwszego małżonka mogą być rozliczane według preferencyjnych zasad (według stawki 17 proc. przez cały rok). Takie oświadczenie trzeba złożyć oddzielnie dla każdego roku podatkowego.

Jeśli chodzi o rozliczenia wspólne małżonków mamy też zmianę dla osób, które zawarły związek małżeński w trakcie roku. Te osoby też będą mogły rozliczyć się wspólnie i w tym wypadku już za 2021 r., jeśli zawarły związek małżeński właśnie w 2021 r. i spełniają pozostałe warunki do wspólnego rozliczenia.

Pracujący emeryci

Mam wątpliwości dotyczące zwolnienia z PIT osób, które osiągnęły wiek emerytalny, nadal pracują i nie pobierają świadczeń z ZUS. Czy przy przychodzie ponad 85 528 zł podatek jest należny tylko za przychody przekraczające 85 528 zł? Czyli: czy od uzyskanego przychodu odejmę 85 528 zł i od różnicy zapłacę podatek? Czy też zwolnienie w ogóle mnie nie dotyczy i podatek zapłacę od całego przychodu?

Rzeczywiście od 2022 r. obowiązuje nowe zwolnienie dla tzw. pracujących emerytów. Chodzi o osoby, które osiągnęły wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), ale nie pobierają emerytury ani renty i nadal pracują. W takiej sytuacji są uprawnione do nowej ulgi i przychód do wysokości 85 528 zł będzie traktowany jak zwolniony z opodatkowania. Dopiero po przekroczeniu tej wysokości przychodu rozpocznie się obliczanie podatku według standardowych zasad (skala podatkowa). Należy tu podkreślić trzy ważne punkty.

Po pierwsze, to podatnik musi zweryfikować, czy spełnia warunki do ulgi.

Po drugie, jeśli podatnik spełnia warunki, to może złożyć odpowiednie oświadczenie do płatnika (np. pracodawcy) o prawie do ulgi lub – jeżeli oświadczenie nie będzie złożone – zastosować ulgę w swoim zeznaniu podatkowym.

Po trzecie, zwolnienie nie dotyczy wszystkich przychodów, ale tylko tych wymienionych w ustawie (czyli np. przychodów z umów o pracę czy umów zlecenia, o ile podlegają ubezpieczeniom społecznym).

Zeznanie z dzieckiem

Jestem osobą samotnie wychowującą dziecko. Czy nadal będę mogła rozliczyć się wspólnie z dzieckiem w 2022 r.?