Za przestępstwo skarbowe można ukarać nawet po kilkunastu latach

Przedawnienie karalności przestępstw i wykroczeń skarbowych następuje albo z upływem określonego czasu, albo w momencie przedawnienia należności publicznoprawnej (np. podatku). Ta druga sytuacja dotyczy czynów związanych z uszczupleniem bądź z narażeniem na uszczuplenie należności publicznoprawnej. W takich wypadkach, w zależności od tego, która z wymienionych okoliczności nastąpi jako pierwsza, to ona właśnie spowoduje upływ terminu przedawnienia karalności czynu.

[srodtytul]Zależy, co grozi [/srodtytul]

Dla przestępstwa skarbowego zagrożonego karą grzywny, ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności do lat trzech termin przedawnienia wynosi pięć lat od jego popełnienia (art. 44 § 1 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=186065]kodeksu karnego skarbowego[/link], dalej k.k.s.). Jeśli przestępstwo skarbowe zagrożone jest karą pozbawienia wolności przekraczającą trzy lata, termin przedawnienia jego karalności wynosi dziesięć lat. Jak więc widać, o długości terminu przedawnienia zawsze decyduje zagrożenie przewidziane dla danego przestępstwa w przepisach k.k.s., nie ma natomiast znaczenia kara rzeczywiście wymierzona sprawcy.

Termin, w którym przedawnia się karalność wykroczenia skarbowego, jest określony w art. 51 § 1 k.k.s. i wynosi rok od jego popełnienia. Oczywiście trzeba tu pamiętać o zachowaniu zasad wyznaczania początku biegu przedawnienia w odniesieniu do czynów polegających na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnych, o czym dalej.

[srodtytul]Kiedy się zaczyna...[/srodtytul]

Jeśli określone przestępstwo lub wykroczenie skarbowe polegało na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnych (np. podatku), co do zasady początkiem biegu przedawnienia jest koniec roku kalendarzowego, w którym przypadał termin jej płatności (art. 44 § 2 oraz art. 51 § 1 k.k.s.). Przykładowo, jeśli podatnik umyślnie podał w swoim zeznaniu rocznym a następnie zapłacił do urzędu za niski podatek dochodowy od osób fizycznych, przez co dopuścił się popełnienia czynu zabronionego określonego w art. 56 k.k.s., początkiem biegu przedawnienia karalności czynu będzie koniec roku kalendarzowego, w którym zgodnie z art. 45 ust. 4 ustawy o PIT powinien ostatecznie się rozliczyć. Jeśli był to np. podatek za 2007 r., termin jego ostatecznego rozliczenia przypadał na 30 kwietnia 2008 r., a zatem początek biegu przedawnienia karalności czynu liczymy dopiero od końca 2008 r.

Ta reguła jest wyrazem powiązania zasad obliczania terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych z karalnością czynów polegających na ich umyślnym zaniżaniu. Podobnie jest przy należnościach celnych. Zgodnie z art. 56 prawa celnego organ ma pięć lat od dnia powstania długu celnego na powiadomienie dłużnika o jego wysokości, jeśli stwierdzi, że dłużnik dopuścił się umyślnego zaniżenia należności. W odniesieniu do tego rodzaju zobowiązań publicznoprawnych termin przedawnienia karalności czynów zabronionych zaczyna biec od dnia powstania długu celnego, a więc zupełnie inaczej niż w wypadku uszczuplonych należności podatkowych (art. 44 § 3 zdanie drugie oraz art. 51 § 1 k.k.s.).

W sytuacji, w której zgodnie z przepisami k.k.s. popełnienie przestępstwa lub wykroczenia skarbowego zależy od wystąpienia określonego skutku, początkiem biegu przedawnienia jest dzień, w jakim ten skutek nastąpił. Przy czynie ciągłym dla ustalenia początku biegu przedawnienia jego karalności decydujące znaczenie ma data ostatniego z zachowań wchodzących w skład tego czynu.

[srodtytul]...a kiedy wydłuża [/srodtytul]

Przepisy k.k.s. przewidują kilka okoliczności, których wystąpienie skutkuje wydłużeniem czasu, w jakim można pociągnąć sprawcę przestępstwa lub wykroczenia skarbowego do odpowiedzialności. Najważniejszą z nich jest wszczęcie postępowania karnoskarbowego wobec sprawcy. Wystąpienie tej okoliczności powoduje [b]wydłużenie terminu przedawnienia odpowiednio o:[/b]

- [b]pięć lat[/b] w odniesieniu do przestępstw, dla których okres przedawnienia karalności wynosi pięć lat,

- [b]dziesięć lat[/b] dla przestępstw, dla których okres przedawnienia karalności wynosi dziesięć lat, oraz

- [b]dwa lata[/b] w odniesieniu do wykroczeń skarbowych.

[ramka]Stare błędy przedawniają się szybciej

Terminy przedawnienia karalności dla przestępstw skarbowych zostały wydłużone w 2005 r. Zgodnie z art. 10 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=179147]nowelizacji z 28 lipca 2005 r. (DzU nr 178, poz. 1479)[/link] nowe, dłuższe terminy przedawnienia mają zastosowanie również do tych czynów zabronionych, które zostały popełnione przed wejściem w życie nowelizacji, pod warunkiem że w dniu rozpoczęcia jej obowiązywania jeszcze się nie przedawniły.

Z kolei norma kolizyjna zawarta w art. 2 § 2 k.k.s. mówi, że w przypadku obowiązywania innej ustawy w czasie popełnienia czynu zabronionego niż obowiązująca w czasie orzekania należy stosować przepisy względniejsze dla sprawcy.

[b]Ponieważ długość terminu przedawnienia karalności czynu jest ściśle powiązana z jego zagrożeniem karnym, to właśnie to zagrożenie (jeśli okaże się względniejsze dla sprawcy) będzie ostatecznie decydować o długości terminu przedawnienia.[/b]