Błędy, których powinni się wystrzegać radni

Podatki lokalne to obok dotacji i subwencji najistotniejsze źródło dochodów zasilających gminne budżety. Rady gmin mają prawo do określania ich wysokości, przy czym pamiętać należy, że ich górny pułap określa co roku minister finansów, wydając w tej sprawie rozporządzenie. Do kompetencji organu stanowiącego należy również [b]wprowadzanie ulg i zwolnień bądź umarzania podatków stanowiących dochód gminnych budżetów. [/b]Do najważniejszych danin lokalnych zaliczyć trzeba podatek od nieruchomości, od środków transportowych. Są one uregulowane w ustawie z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. Jej przepisy określają również zasady poboru danin, takich jak opłata targowa, miejscowa, uzdrowiskowa czy od posiadania psów.

[srodtytul]Można w trakcie roku[/srodtytul]

Uchwały podatkowe rady podejmują, a przynajmniej powinny to robić, do końca grudnia. Określone tam stawki obowiązują w roku następnym od początku stycznia. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby rady podejmowały uchwały w sprawie podatków w ciągu roku, zwłaszcza jeżeli uchwały te są korzystne dla podatnika. Potwierdza to chociażby[b] wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 października 2003 r.[/b], w którym stwierdził, że [b]nie ma przeszkód, aby rada mogła w ciągu roku podatki lokalne obniżyć.[/b] Taka uchwała powinna jednak zawierać stosowne przepisy przejściowe i vacatio legis [b](I SA/Wr 1608/03)[/b].

[srodtytul]Podmiotowe i przedmiotowe[/srodtytul]

Zwolnienia od podatków i opłat dzielimy na dwa rodzaje. Są to takie, które odnoszą się do podmiotu opodatkowania, oraz tzw. zwolnienia przedmiotowe. Pierwsze odnoszą się do podmiotów opłacających daniny publiczne, czyli podatników. Wprowadzenie takiego rodzaju zwolnień polega na wyłączeniu określonej kategorii podatników z obowiązku zapłaty danego podatku. W odniesieniu do podatków i opłat lokalnych kategorie podmiotów zwolnionych określa ustawa, a rada nie posiada kompetencji do wprowadzenia innych kategorii tych zwolnień.

Odmiennie jest ze zwolnieniami przedmiotowymi, czyli dotyczącymi przedmiotu opodatkowania. Tutaj ustawa nie jest już tak restrykcyjna i zezwala na ich wprowadzanie.

[srodtytul]Przepisy kompetencyjne[/srodtytul]

W odniesieniu do podatku od nieruchomości przepisem kompetencyjnym dla gminnego organu stanowiącego jest art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zgodnie z jego treścią rada gminy w drodze uchwały może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ust. 1 tego artykułu. Podobne postanowienie zawiera art. 12 ust. 4 ustawy – w odniesieniu do podatku od środków transportowych. Art. 19 ust. 4 przyznaje natomiast radzie kompetencję do wprowadzenia innych niż w ustawie wymienione zwolnienia przedmiotowe od opłat lokalnych (targowej, miejscowej, uzdrowiskowej czy od posiadania psów).

[srodtytul]Sprawa wydaje się prosta[/srodtytul]

Zwolnienia przedmiotowe można na terenie danej gminy wprowadzić, zwolnień podmiotowych – nie. Rada gminy może zatem, korzystając z ustawowego upoważnienia, zwolnić z podatku od nieruchomości budynki mieszkalne położone na terenie danej gminy. Niedopuszczalne będzie natomiast – w świetle przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych – podjęcie uchwały zwalniającej z podatku od nieruchomości właścicieli budynków mieszkalnych.

Niedopuszczalne jest również wprowadzanie zwolnień przedmiotowych w powiązaniu z określoną grupą podatników. Taka uchwała zostanie zakwestionowana przez organ nadzoru, czyli właściwą regionalną izbę obrachunkową. Sprzeczny z prawem będzie zatem zapis w uchwale rady, w którym [b]z obowiązku zapłaty podatku od nieruchomości rada zwolni budynki gospodarcze stanowiące własność rolników będących emerytami.[/b] Zwolnienie takie ma bowiem charakter podmiotowo-przedmiotowy, a kompetencji do wprowadzania takich rada nie posiada. Jak bowiem podkreśliło w [b]uchwale z 29 marca 2009 r. kolegium orzekające Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie,[/b] zwolnienia przedmiotowe to taka sytuacja, która dotyczy tylko przedmiotu opodatkowania, a każdy podmiot (podatnik) bez względu na jego indywidualne cechy, który znajduje się w określonej sytuacji, będzie z tego zwolnienia korzystał [b](0102/74/09)[/b].