Wypisy na Zmartwychwstanie

Ilekroć powraca temat czy pojęcie zmartwychwstania – czy to w kontekście religijnym czy ogólnofilozoficznym – przypomina mi się przede wszystkim krótki wiersz Iwaszkiewicza z lat 50., pochodzący z tomu „Ciemne ścieżki". Jest to wiersz inspirowany pamiętnym passusem z monologu Hamleta, który w przekładzie tegoż poety brzmi:

Umrzeć – zasnąć –

I nic? Ach, wiedzieć, że taki sen kończy

Ból i tysiączne pospolite biedy

Naszego życia. I że na tym koniec.

O, jakże chciałbym umrzeć! Umrzeć – zasnąć –

Więc spać? Śnić może? Jakież to sny będą?

Jakież umarłym śnią się przywidzenia,

Gdy trosk ciężary odrzucili z siebie?

Czy znowu troski?

W jaki sposób Iwaszkiewicz rozwija myśl Hamleta? Ideę zmartwychwstania rozważa w czterech podejściach.

Podejście pierwsze (witalistyczne):

Zmartwychwstać – znaczy wyrosnąć jak drzewa,

Jak mocne dęby, jak wysokie świerki,

Zmartwychwstać – znaczy odrzucić kamienie

I krew, i miecze – i żar poniewierki...

Drugie (pesymistyczne):

Zmartwychwstać? – Znowu popaść w błędne koło

I znowu ręce podnosić na braci?

Jakiż Bóg wszystko obliczy pospołu,

Krwią za krew, mieczem za kamień zapłaci?

Trzecie (optymistyczne):

Zmartwychwstać – znaczy zasnąć na głębinie

I tylko myśleć o pogodnym żaglu?

Zmartwychwstać? Umrzeć? Zasnąć? Czy też zginąć,

I pośród burzy obudzić się nagle?

Czwarte (realistyczne):

Zmartwychwstać znaczy – nauczyć się mówić,

Nauczyć patrzeć, nauczyć się chodzić

I po raz pierwszy ujrzeć się wśród ludzi.

Zmartwychwstać – znaczy się urodzić.

Podobną medytację (najbliższą drugiej strofie wiersza Iwaszkiewicza) znajdujemy u Zbigniewa Herberta w ostatnim utworze z tomu „Napis", pod tytułem „Co będzie":

co będzie

kiedy ręce

odpadną od wierszy

gdy w innych górach

będę pił suchą wodę

powinno to być obojętne

ale nie jest

co stanie się z wierszami

gdy odejdzie oddech

gdy odrzucona zostanie

łaska głosu

czy opuszczę stół

i zejdę w dolinę

gdzie huczy

nowy śmiech

pod ciemnym lasem

Ten wiersz z kolei uderzająco przypomina pewien tekst Becketta, który na zakończenie tej krótkiej antologii podaję we własnym tłumaczeniu pod roboczym tytułem „co dostanę w nagrodę":

ale szybko co dalej

i skończmy już z tym co było

przejdźmy do tego co jest

i co dostanę w nagrodę

a więc nie będzie już tak

jak było i jest dotychczas

nie będę wychodził

szedł

zataczał koła

i wracał

nie będzie w ogóle dni

tych kartek co się przerzuca

albo wydziera i mnie

lecz długie ciągnące się dziś

bez wymiarów i granic

i bez światła i mroku

dawne ułomne pojęcia

„kiedy" i „gdzie" i „co"

zatrą się bezpowrotnie

wszystko stopi się w jedno

i zatrze się ostatecznie

aż po zupełne nic

niebędące czymkolwiek

i niemogące być

nic bez życia i śmierci

o właśnie

coś takiego

i tylko jakiś głos

senny i monotonny

będzie wokół rozbrzmiewał

tak

tylko to

nic więcej

głos który niegdyś był twoim

Autor jest pisarzem (w 1998 roku opublikował powieść „Madame"), tłumaczem (wszystkie dzieła dramatyczne Becketta, Hölderlin, Kawafis, Racine, Sofokles, Szekspir) i reżyserem. Był członkiem Komitetu Obrony Robotników.

Publicystyka Komentarze Polityczne Literatura Święta

Umrzeć – zasnąć –

Pozostało 90% artykułu