Andrzej Paczkowski: rodowody inteligentów

Andrzej Paczkowski, historyk | W naszej tradycji narodowej już od końca XIX wieku przyjęło się, że pojęcie „niepokorny" odnosi się do inteligenta.

Aktualizacja: 10.01.2016 16:43 Publikacja: 08.01.2016 00:37

Inteligenci przy pracy (fizycznej). Konrad Bieliński i Mirosław Chojecki w podziemnej drukarni oficy

Inteligenci przy pracy (fizycznej). Konrad Bieliński i Mirosław Chojecki w podziemnej drukarni oficyny NOWa, lipiec 1980 r.

Foto: Fotonova, Tomasz Michalak

Rz: Często mówimy o „przedwojennej inteligencji", inteligentach wileńskich czy lwowskich – generalnie to pojęcie kojarzy się dziś z zamierzchłymi czasami. Jak status i rolę tej warstwy społecznej przewartościowało wprowadzenie komunizmu? Czy w okresie rządów klasy robotniczej ci, którzy zarabiali na życie pracą własnego umysłu, rzeczywiście stracili swoją pozycję społeczną?

Zaadoptowanie mitu inteligencji do realiów państwa komunistycznego było elementem podtrzymywania tradycji narodowej w jej antypaństwowym wymiarze. W końcu inteligencja polska powstała jako warstwa działająca wbrew państwu zaborczemu. W Polsce komunistycznej odrodziło się przeświadczenie, że inteligent powinien działać w opozycji do państwa. Państwa, które zaczęło lud, społeczeństwo indoktrynować, przymuszać do posłuszeństwa, co deprawowało polską tradycję i historię. Tak więc ten wyidealizowany inteligent znowu zaczął działać obok państwa, a często wbrew państwu. Znów pojawiła się potrzeba, by uczyć prawdy o polskiej historii... Można wręcz powiedzieć, że powstanie komunistycznego reżimu przedłużyło funkcjonowanie mitu inteligenckiego.

Pozostało 94% artykułu
„Rzeczpospolita” najbardziej opiniotwórczym medium października!
Rzetelne informacje, pogłębione analizy, komentarze i opinie. Treści, które inspirują do myślenia. Oglądaj, czytaj, słuchaj.

Czytaj za 9 zł miesięcznie!
Plus Minus
Tomasz P. Terlikowski: Adwentowe zwolnienie tempa
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Plus Minus
„Ilustrownik. Przewodnik po sztuce malarskiej": Złoto na palecie, czerń na płótnie
Plus Minus
„Indiana Jones and the Great Circle”: Indiana Jones wiecznie młody
Plus Minus
„Lekcja gry na pianinie”: Duchy zmarłych przodków
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Plus Minus
„Odwilż”: Handel ludźmi nad Odrą