Jak bardzo państwo może utrudnić odliczenie VAT

[b]Tak wynika z wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 30 września 2010 r. w sprawie Uszodaépítő kft (C-392/09).[/b]

Dotyczył on węgierskiego podatnika VAT, głównego wykonawcy prac budowlanych, realizowanych przez niego przy pomocy różnych podwykonawców. Do końca 2007 r. węgierskie regulacje przewidywały, że VAT od usług budowlanych (krajowych) powinien być rozliczany co do zasady przez usługodawcę.

Z początkiem 2008 r. Węgry wprowadziły (zgodnie z art. 199 dyrektywy 2006/112/WE) możliwość rozliczania podatku z tytułu takich transakcji na zasadach odwrotnego obciążenia przez nabywcę (polskie regulacje nie przewidują odpowiednika węgierskiego rozwiązania).

Nowe regulacje dały również możliwość takiego rozliczania VAT w odniesieniu do usług wykonanych przed wejściem w życie nowelizacji. Aby z tego skorzystać, zainteresowani (tj. dostawca i nabywca) powinni byli do 15 lutego 2008 r. złożyć organowi podatkowemu stosowne oświadczenie.

[srodtytul]Węgierski problem[/srodtytul]

Prace rozpoczęte przez podatnika wiosną 2007 r. zostały przerwane latem z przyczyn ekonomicznych. Niemniej podwykonawcy podatnika (i on sam) spełnili swoje obowiązki związane z zapłatą VAT na podstawie regulacji obowiązujących do końca 2007 r. Po wejściu w życie nowych przepisów podatnik, zamawiający oraz podwykonawcy wystąpili o ich zastosowanie do wykonywanych prac.

Organ kontrolujący podatnika określił mu zaległość w VAT za miesiące od kwietnia do września 2007 r. (okres, w którym podatnik otrzymywał faktury od swoich podwykonawców).

Stwierdził, że podatnik nie mógł skorzystać z prawa do odliczenia VAT na ich podstawie, ponieważ nie były one zgodne z przepisami nowej ustawy o VAT (tj. nie spełniały wskazanych w nich wymogów formalnych).

Aby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia zgodnie z przepisami nowej ustawy, jego podwykonawcy musieliby skorygować uprzednio wystawione faktury, a on sam skorygować deklaracje VAT za 2007 r.

Węgierski sąd uznał, że regulacje nowej ustawy o VAT, przez uchylenie z mocą wsteczną prawa do wcześniejszego odliczenia, naruszają podstawowe zasady prawa unijnego, i zwrócił się do ETS o potwierdzenie swojego stanowiska.

[srodtytul]Fundamentalne prawo[/srodtytul]

Trybunał przypomniał, że prawo do odliczenia jest integralną częścią mechanizmu podatku VAT i zasadniczo nie podlega ograniczeniu. Jest ono – co zostało podkreślone w wielu poprzednich orzeczeniach – wykonywane w sposób bezpośredni w stosunku do całego podatku obciążającego transakcje.

Jeśli chodzi o sposób wykonywania tego prawa w odniesieniu do procedury odwrotnego obciążenia, to zdaniem Trybunału jest on ściśle określony w pkt f) art. 178 dyrektywy 112/2006.

W związku z tym podatnik, który jest zobowiązany do zapłaty VAT jako usługobiorca, aby skorzystać z odliczenia, nie ma obowiązku posiadania faktury wystawionej zgodnie z formalnymi warunkami przewidzianymi w dyrektywie.

Wystarczy, że spełnia wymogi formalne, ustanowione przez dane państwo członkowskie. Jednocześnie ETS wskazał, że wymogi te nie mogą wychodzić poza to, co jest ściśle konieczne dla kontroli prawidłowego stosowania procedury odwrotnego obciążenia.

W konsekwencji, jeżeli organy podatkowe mają informacje niezbędne do ustalenia, że podatnik, jako usługobiorca, jest zobowiązany do rozliczenia VAT, to nie mogą nakładać na niego dodatkowych warunków dotyczących odliczenia tego podatku.

[ramka][b]Komentują:

Wojciech Śliż starszy menedżer w zespole podatków pośrednich PricewaterhouseCoopers,

Juliusz Makarewicz konsultant w zespole podatków pośrednich PricewaterhouseCoopers[/b]

Trybunał kategorycznie stwierdził, że wymogi formalne, które powinien spełnić podatnik w celu skorzystania z prawa do doliczenia VAT, nie mogą wychodzić poza to, co jest ściśle konieczne dla kontroli prawidłowego stosowania procedury „odwrotnego obciążenia”.

Zasada neutralności podatkowej wymaga, aby prawo do odliczenia VAT zostało przyznane, nawet gdy niektóre kwestie formalne zostały pominięte przez podatników. Najważniejsze jest bowiem spełnienie wymogów materialnych.

Omawiane orzeczenie, mimo że dotyczy głównie problemu odliczenia podatku naliczonego, dostarcza silnych argumentów w potencjalnych sporach z organami podatkowymi dotyczących innych kwestii. Sporach, które pojawiają się także na gruncie polskich przepisów, chociażby co do konieczności posiadania przez podatnika, który wystawił tzw. fakturę korygującą in minus, potwierdzenia odbioru tej faktury przez kontrahenta, w celu obniżenia podstawy opodatkowania.