Przyznawanie zasiłków rodzinnych zgodne z konstytucją

Ustawa o świadczeniach rodzinnych

uzależnia przyznanie zasiłku rodzinnego od dochodu na osobę. Nie może on przekraczać 504 zł. Jeśli zaś w rodzinie wychowuje się niepełnosprawne dziecko, próg ten wynosi 583 zł.

Ustawa nie różnicuje jednak sytuacji rodzin z więcej niż jednym niepełnosprawnym. Bez względu na liczbę takich dzieci w gospodarstwie domowym limit zawsze jest taki sam.

Po tym, gdy matce wychowującej dwoje niepełnosprawnych dzieci odmówiono prawa do zasiłku rodzinnego i dodatków, bo rodzina przekroczyła kryterium dochodowe, kobieta odwołała się do sądu. Ten powziął wątpliwość co do zgodności z konstytucją art. 5 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych i zwrócił się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego.

Zdaniem sądu obecna sytuacja prawna stwarza dla rodzin z dwojgiem lub większą liczbą niepełnosprawnych dzieci jedynie pozorną gwarancję uzyskania zasiłku rodzinnego. Nie pozostaje w zgodzie z zasadą równości wobec prawa i równego traktowania przez władze publiczne oraz zasadą niedyskryminacji. Regulacja może także być sprzeczna z zasadą sprawiedliwości społecznej.

TK uznał 19 kwietnia 2011 r. (sygn. P 41/09 ) jednak, że reguły przyznawania zasiłków są zgodne z ustawą zasadniczą.

– Zasada równości wobec prawa to brak różnicowań faworyzujących. Z nakazu równego traktowania równych nie wynika nakaz różnego traktowania nierównych. Pomoc nie jest zaś pozorna, choć może jest dalece niewystarczająca – wyjaśniła w ustnym uzasadnieniu sędzia Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.

Z wyrokiem nie zgodziła się sędzia Teresa Liszcz. Zgłosiła zdanie odrębne.

– Nierówne traktowanie może polegać również na równym traktowaniu osób nierównych. Tak jest w tym wypadku. Nikt nie ma przecież wątpliwości, że z wychowaniem dwojga dzieci niepełnosprawnych łączą się dużo większe wydatki – podkreślała.

Z każdym rokiem maleje liczba osób uprawnionych do korzystania z zasiłków rodzinnych. Kryterium dochodowe nie zmieniło się bowiem od 2004 r. Siedem lat temu prawo do zasiłku miało 5,3 mln dzieci, a w ostatnim kwartale 2010 r. już tylko 2,7 mln.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej kończy prace nad nowelizacją ustawy, która przewiduje zwaloryzowanie kryterium o wskaźnik inflacji, czyli 2,1 proc.