Scalenie gruntów bez wpływu na VAT od opłat za użytkowanie

Tak wynika z wyroku WSA we Wrocławiu z 4 stycznia 2012 r. (I SA/Wr 1603/11).

Gmina podała, że w 2010 r. w wyniku scalenia gruntów powstała jedna nieruchomość. Scalaniu podlegały działki, które zostały oddane w użytkowanie wieczyste zarówno przed 1 maja 2004 r., jak i później. Te drugie stanowią jednak mniej niż 2 proc. ogólnej powierzchni działek podlegających scaleniu.

We wniosku o interpretację gmina zapytała, czy opłata roczna należna od powstałej nieruchomości jest opodatkowana VAT?

Powołując się na wyroki Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawach C 349/96 i C-41/04, wyjaśniała, że z połączenia działek powstała jedna odrębna nieruchomość, od której w danym roku należna jest od każdego użytkownika wieczystego jedna opłata roczna. Rozdzielenie jej miałoby sztuczny charakter. Gmina nie może więc naliczać dwóch opłat rocznych dla jednego użytkownika (jednej z VAT, a drugiej niepodlegającej opodatkowaniu).

Gmina powołała się też na wyrok ETS w sprawie C-572/07. Sąd uznał w nim, że świadczenia pomocnicze dzielą los podatkowy świadczenia podstawowego. Zdaniem gminy czynnością dominującą (podstawową) jest użytkowanie wieczyste niepodlegającej VAT. Obejmuje ono bowiem ponad

98 proc. powierzchni nieruchomości. Zdaniem gminy czynnością podporządkowaną (pomocniczą) jest użytkowanie wieczyste opodatkowane. W konsekwencji gmina nie ma obowiązku naliczać VAT od opłat za scalony grunt.

Izba skarbowa nie zgodziła się z tym stanowiskiem. Jej zdaniem w opisanej sytuacji nie można mówić o świadczeniu podstawowym i pomocniczym, ale o dwóch równorzędnych świadczeniach podlegających różnym regulacjom podatkowym. Opłata powinna więc być przyporządkowana do konkretnej części gruntu.

Sąd uznał tę wykładnię za prawidłową. Wyjaśnił, że na skutek scalenia działek nie doszło do ponownego oddania gruntu w użytkowanie wieczyste. Scalenie nie uzasadnia więc weryfikacji opodatkowania VAT opłat za użytkowanie wieczyste.

—Daniel Zieliński współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Mariusz Malaka konsultant w dziale doradztwa podatkowego firmy Deloitte (biuro w Katowicach)

Mariusz Malaka konsultant w dziale doradztwa podatkowego firmy Deloitte (biuro w Katowicach)

Wyrok odnosi się do sytuacji scalenia będących przedmiotem użytkowania wieczystego działek o zróżnicowanym statusie ich traktowania w zakresie opodatkowania VAT. Doszło bowiem do scalenia działek, od których pobierane są opłaty opodatkowane VAT oraz niepodlegające temu podatkowi.

Od uchwały NSA z 8 stycznia 2007 r. (I FPS 1/06) organy podatkowe prezentują jednolite podejście, zgodnie z którym, jeśli oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste (będące dostawą towarów) nastąpiło przed 1 maja 2004 r., to opłaty nie są opodatkowane (wtedy czynność ta nie podlegała VAT). Późniejsze oddanie w użytkowanie jest natomiast opodatkowane.

WSA wskazał, że w sytuacji scalenia działek, od których opłaty są zarówno opodatkowane, jak i niepodlegające VAT, nie ma podstaw do przyjęcia, że decyduje to, która powierzchnia przeważa.

Również moim zdaniem przedstawione przez gminę w uzasadnieniu jej stanowiska wyroki ETS nie mają zastosowania w tej sprawie. Trudno podzielić pogląd, że dla celów VAT czynnością podstawową jest część użytkowania wieczystego niepodlegająca opodatkowaniu (gdyż dotyczy ponad 98 proc. powierzchni nieruchomości), natomiast czynnością pomocniczą jest pozostała część. Przede wszystkim nie ma jakichkolwiek podstaw do podziału opłat rocznych na czynności pomocnicze i główne.

To dlatego, że zgodnie z wyrokiem ETS w sprawie C 349/96 usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeżeli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej. Nie ma więc uzasadnienia, aby uznać, że opłata roczna z tytułu użytkowania niewielkiej części powierzchni działki jest podporządkowana pozostałej.