Michał Bieniak: Adwokat zrobił swoje, adwokat może odejść

Pamiętam, jak w dobie pierwszych rządów PiS (2005–2007) zaproponowałem jednemu z czasopism opublikowanie krótkiego felietonu. Jego wydźwięk był mniej więcej taki: nie cieszcie się, dziennikarze i sędziowie, z ataków na adwokatów, bo wy będziecie następni. Pismo odmówiło publikacji, a redaktor naczelny w prywatnej rozmowie powiedział mniej więcej tak: „wiesz, rozumiesz, ale to tak nie działa. My i sędziowie to zupełnie inna bajka niż Wy – adwokaci, nas nikt nie ruszy”. Kto miał rację?

Minęło przeszło dziesięć lat, a gdzieś w latach 2017–2019 gościem na zgromadzeniu Izby Adwokackiej w Warszawie był polityk związany z Platformą Obywatelską, znany wcześniej również z ataków na samorząd adwokacki. Zadałem wówczas (wszak zawsze jestem taki niepokorny) jednemu z prominentnych warszawskich działaczy samorządu adwokackiego proste pytanie: a co on tutaj robi i po co go zaprosiliśmy?

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Adwokaci i radcowie mają dyżurować za darmo? Bez pieniędzy za samą gotowość

Zatrzymany będzie miał prawo do natychmiastowej pomocy obrońcy już od pierwszego przesłuchania. J...

Znowu usłyszałem odpowiedź podobnej treści: wiesz, rozumiesz, walczymy o demokrację, oni zrozumieli swoje błędy, oni już wiedzą, że dla prawidłowego funkcjonowania państwa potrzebna jest silna adwokatura.

Z każdym miesiącem znowu jednak mam coraz mocniejsze przekonanie, że i w tym przypadku to ja miałem rację, nie wierząc w intencje polityka.

Gdy kurz po walce o praworządność opadł. Żaden postulat nie został zrealizowany

Pomimo roli, jaką samorządna adwokatura odegrała w latach 2015–2023, praktycznie żaden z postulatów środowiska adwokackiego nie został dotychczas zrealizowany. System nieodpłatnej pomocy prawnej funkcjonuje, jak funkcjonował (może lepiej napisać – nie funkcjonuje), dokonano kosmetycznych podwyżek wynagrodzenia za tzw. urzędówki. Trudno bowiem uznać, że podwyżka o 120 lub 240 złotych wynagrodzenia za wieloletnie procesy to faktyczna reforma. Niespełnione zostały postulaty dotyczące ucywilizowania przepisów o tymczasowym aresztowaniu ani reformy postępowania cywilnego w taki sposób, by sądy zaczęły sądzić, a nie szukać powodu, żeby pismo zwrócić na podstawie mniej lub bardziej wydumanych braków formalnych. Nadal brak przepisów, które ucywilizowałyby działanie pseudokancelarii odszkodowawczych lub frankowych, pomimo nagłaśnianych w mediach nadużyć z ich udziałem.

Wbrew temu, co twierdzą niektórzy, postulaty te nie leżą w interesie adwokatury, lecz społeczeństwa. System nieodpłatnej pomocy prawnej wymaga reformy nie po to, aby adwokaci więcej zarabiali, ale aby osoby ubogie miały zapewnioną faktyczną możliwość obrony ich praw w coraz bardziej skomplikowanym prawnie otoczeniu. Ucywilizowanie przepisów o tymczasowym aresztowaniu jest niezbędne, aby niewinni nie spędzali wielu miesięcy albo lat w areszcie śledczym. Tych lat nie zwróci im przecież żadne odszkodowanie. Podobne argumenty można wskazać w odniesieniu do pozostałych podniesionych powyżej kwestii.

Innymi słowy, adwokatura i jej postulaty były dobre do czasu, kiedy nie zmieniła się władza, co potwierdza starą ludową prawdę, że punkt widzenia zależy od punktu siedzenia. Dotyczy ona zwłaszcza polityków.

Obawiam się jednak, że sytuacja adwokatury jest przejawem dużo bardziej niepokojącego zjawiska, które – niczym na początku tej opowieści – może dotknąć z czasem (albo już dotyka) również dziennikarzy i sędziów.

Demokracja jest ustrojem delikatnym, któremu w każdej chwili zagraża autorytaryzm (prawicowy lub lewicowy). Dlatego m.in. wymyślono trójpodział władzy, aby poszczególne władze się wzajemnie kontrolowały i równoważyły, a w konsekwencji jedna nie mogła uzyskać przewagi nad inną (zwłaszcza wykonawcza nad pozostałymi).

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Sejm nie zajmie się propozycją zniesienia zakazu pracy adwokatów na etacie

Komisja Petycji w Sejmie uznała w środę, że nie będzie dalej pracować nad wnioskami o zniesienie...