Sławomir Pilarczyk: NSA wyposażył podatników w solidne argumenty

W podjętej 27 marca 2023 r. uchwale (sygn. akt I FPS 2/22) Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów stwierdził, że art. 15zzr ust. 1 pkt 3 specustawy covidowej z 2 marca 2020 r. nie dotyczy wstrzymania, rozpoczęcia i zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych.

Dla przypomnienia sprawa rozstrzygnięta uchwałą dotyczyła konkretnego podatnika, wobec którego organy podatkowe określiły zaległość w okresie przedawnionym. Powołały się przy tym na art. 15zzr ust. 1 pkt 3 specustawy covidowej, zgodnie z którym bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów przedawnienia uległ wydłużeniu.

Czytaj więcej:

Finanse

Przedsiębiorcy dalej mogą korzystać z części covidowych ułatwień

Z rozpoczęciem w Polsce epidemii, w życie weszła tzw. specustawa covidowa, która regulowała rozwiązania związane ze zwalczaniem rozprzestrzeniania się wirusa. Część z nich dotyczyła obowiązków i uprawnień przedsiębiorców.

Pro

Moim zdaniem treść podjętej uchwały należy ocenić pozytywnie. Z jednej strony usuwa ona bowiem pojawiające się wątpliwości odnośnie do liczenia terminów przedawniania zobowiązań podatkowych w przyszłych okresach, z drugiej zaś strony daje solidny argument podatnikom, którzy toczą spory z organami podatkowymi w podobnych sprawach.

Na szczególną uwagę zasługuje podkreślenie przez NSA wagi zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatników uregulowanej w art. 2a ordynacji podatkowej, która w praktyce nie jest chętnie stosowana przez organy podatkowe.

Zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatników powinna stanowić dla podatników zabezpieczenie przed mało precyzyjną legislacją w obszarze prawa podatkowego oraz jej dowolną interpretacją przez organy podatkowe. Wydaje się, że zasada ta powinna szczególnie chronić przed powoływaniem nowych regulacji podatkowych w krótkim czasie, z czym bez wątpienia mieliśmy do czynienia w początkowej fazie pandemii koronawirusa.

NSA zdaje się wreszcie stosować zasadę in dubio pro tributario jako swoiste remedium na niskiej jakości przepisy, które negatywnie wpływają na pewność prawa niezbędną do poprawnego funkcjonowania gospodarki i administracji państwa.

Jest to również kierunek zgodny z poglądem Trybunału Konstytucyjnego, który m.in. w wyroku z 13 grudnia 2017 r. (sygn. akt SK 48/15) zwracał uwagę na konieczność respektowania zasady in dubio pro tributario w procesie wykładni przepisów prawa podatkowego. Zgodnie z wymogami konstytucyjnymi niejasnych regulacji podatkowych nie wolno interpretować na niekorzyść podatników, a w konsekwencji, jeśli takie regulacje okazują się ostatecznie wieloznaczne, to zgodnie z zasadą in dubio pro tributario należy opowiedzieć się za rozwiązaniem uwzględniającym interes podmiotu obowiązanego do świadczeń podatkowych.

Przyjęty przez NSA w uchwale kierunek wykładni przepisów prawa podatkowego należy ocenić pozytywnie. Pozwala on również oczekiwać, że orzecznictwo sądów administracyjnym tę tendencję podtrzyma.

Na odrębny komentarz zasługuje kwestia wpływu uchwały na sytuację podatników, którzy skorygowali swoje rozliczenia czy złożyli wnioski o stwierdzenie nadpłaty w okresie już przedawnionym, interpretując na swoją korzyść treść art. 15 zzr ust. 1 pkt 3 specustawy covidowej.

Jest to zagadnienie, które w praktyce może dotknąć wielu podatników. Mając na uwadze ustne uzasadnienie uchwały, wydaje się, że kwestia ta powinna być rozstrzygana w sposób analogiczny, jak zaprezentował NSA w ogłoszonej uchwale. Naczelny sąd ostatecznie bowiem przesądził, że w rozpatrywanej indywidualnej sprawie podatkowej spór powinien zostać rozstrzygnięty z powołaniem się przede wszystkim na zasadę in dubio pro tributario.