Europarlament ?dla fachowców

Obecna ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego działa tak, że im ktoś poważniej i uczciwiej traktuje swoją pracę, tym ma mniejsze szanse na ponowny wybór. Polecam następującą obserwację – którzy eurodeputowani występują najczęściej w polskich mediach i są obecni w krajowej polityce. Okazuje się, że ci udzielający się w wieczornych rozmowach w polskich stacjach czy występujący na konferencjach prasowych w Sejmie biorą aktywny udział w polskim życiu publicznym. I dlatego w Brukseli i Strasburgu nie pracują albo pracują znacznie mniej niż inni europosłowie. Fizycznie nie da się być bowiem w obu miejscach naraz. Jeśli chce się solidnie pracować w komisjach parlamentarnych, normalnie wykonywać obowiązki eurodeputowanego, nie ma czasu na częste przebywanie w Warszawie i brylowanie w mediach.

Trudno mieć pretensje do polityka, który robi wiele, by być obecnym w telewizyjnych studiach i na konferencjach w Warszawie. To normalna część jego pracy. A polityk raz na cztery lata podlega ocenie wyborców.

Posłowie do krajowego parlamentu są na miejscu, kamery telewizyjne są codziennie obecne w Sejmie i mogą oni łatwiej łączyć rzetelną pracę z zabieganiem o popularność. W przypadku eurodeputowanych to znacznie trudniejsze. W Brukseli i Strasburgu nie ma na stałe polskich ekip telewizyjnych, więc jeśli polityk chce, by wyborca go zapamiętał i następnym razem w wyborach do PE postawił krzyżyk przy jego nazwisku, musi zabiegać o popularność w kraju. Czyli musi opuszczać posiedzenia komisji i bywać rzadziej tam, gdzie być powinien.

Cenne podróże

Ta sytuacja, połączona ze znakomitymi warunkami finansowymi, jakie oferuje Parlament Europejski, prowadzi do patologii. Eurodeputowani oprócz stałego wynagrodzenia otrzymują dzienną dietę w wysokości prawie 300 euro. Warunkiem jest, by podpisali listę obecności. Nie muszą wcale uczestniczyć w posiedzeniu komisji. Wystarczy, że wejdą raz do budynku i złożą podpis między godziną 7 rano a 22 wieczorem.

Znani są więc przedsiębiorczy posłowie, którzy przylatują w poniedziałek wieczorem samolotem do Brukseli, szybko podpisują się przed 22, następnego dnia o 7 przybiegają się podpisać za wtorek, po czym wsiadają w ranny samolot i przed południem są już w stolicy. Ten sam manewr wykonują wieczorem z czwartku na piątek. Dzięki temu zarabiają cztery dniówki – 1200 euro tygodniowo, prawie 5 tysięcy euro miesięcznie i mogą spokojnie pracować na rzecz swojej partii w Polsce, występować w mediach, chodzić na spotkania z wyborcami, załatwiać różne sprawy w kraju. Tu, gdzie ich wyborcy. Z punktu widzenia politycznego zachowują się bardzo racjonalnie. Dbają o wyborców w kraju. To w kraju muszą zebrać głosy.

Obowiązująca w Polsce ordynacja wyborcza do europarlamentu zmusza polityków do takiego działania. Wyborcy głosują bowiem, wskazując nazwisko konkretnego kandydata na liście, i to ze swojego okręgu wyborczego. Podobnie jak do Sejmu, głos oddany na kandydata jest głosem na partię, ale wzmacnia szanse danego polityka.

Teoretycznie to rozsądne. To obywatele, a nie szefowie partii, powinni mieć wpływ na to, kto ich reprezentuje. Powinni mieć szansę poznać swojego posła, mieć do niego dostęp, móc odwiedzić jego biuro i sprawdzać, co robi dla swoich wyborców, miasta, regionu.

Reprezentant całego kraju

Tyle że taka sytuacja zachęca do patologii. Zmusza bowiem posła do zabiegania o osobistą popularność w sytuacji, kiedy został powołany do tego, by ciężko pracować w brukselskich i strasburskich biurach, gdzie polskich kamer telewizyjnych jest niewiele. Zmusza go też nie do realnej pracy w komisjach, lecz do organizowania regionalnych wystaw i wycieczek dla swoich wyborców. Czy po to został wybrany i po to wydajemy na niego tak duże pieniądze?

Wbrew dość powszechnym przekonaniom eurodeputowany nie reprezentuje przecież swojego miasta ani nawet regionu. Polityk w Parlamencie Europejskim niezwykle rzadko zajmuje się sprawami lokalnymi. To wyjątkowe sytuacje. Europoseł reprezentuje ludność całego państwa. Jest tam po to, by walczyć o polskie interesy, a nie interesy Rzeszowa, Żnina czy Gdańska. Nie ma zresztą na to żadnych szans. Ponieważ jednak kandyduje w swoim regionie, to biega, kiedy może, po redakcjach lokalnych mediów, organizuje imprezy dla ludności ze swojego okręgu, zabiera ich na wycieczki do Brukseli, przywozi towary regionalne, promując je w budynku, w którym nikt nie zwraca na to uwagi, poza mediami z danego regionu Polski. Mediami, których dziennikarze przyjechali zaproszeni i na koszt organizującego tę wystawę polityka. Sytuacja jest więc dość absurdalna i prowokująca do zachowań zgodnych z logiką wyborczą. Ale nie popycha to żadnej polskiej sprawy w Europie.

Przestańmy udawać, że potrzebna jest nam arcydemokratyczna, profrekwencyjna, przyjazna ludziom ordynacja wyborcza. Potrzebne jest nam bowiem rozsądne rozwiązanie, które sprawi, że liderzy polityczni będą bardziej zainteresowani tym, by w wyborach do europarlamentu wystawiać pracowitych ekspertów, a nie gwiazdy sportu czy biegających od studia do studia wyjadaczy telewizyjnych.

Jedna lista partyjna

W wielu krajach europejskich, które ćwiczą to już od wielu lat, dawno się zorientowano, że najbardziej racjonalnym rozwiązaniem jest zamknięta lista partyjna, najlepiej w jednym wielkim okręgu ogólnokrajowym. W dużych państwach rozbija się go na kilka dużych regionalnych okręgów. Jednak lista krajowa to najlepsze wyjście. Po co listy regionalne, kiedy dla mieszkańców Małopolski nie ma żadnego znaczenia, czy Polskę w europarlamencie reprezentuje polityk z Krakowa, Gdańska czy Głogowa? On i tak nic dla Krakowa nie załatwi. Listy regionalne są tylko i wyłącznie w interesie regionalnych baronów partyjnych, którzy mogą tym samym wzmacniać swoją pozycję.