Język, który zabija

Odczłowieczanie przeciwnika jest jednym ze skutecznych sposobów przygotowywania do wojny. Zwłaszcza w przeszłości żołnierz musiał nieraz widzieć z bliska twarz stojącego przed nim wroga, którego miał zarąbać lub zastrzelić.

Żeby Niemcy mogli skutecznie zabijać cywilów, tych trzeba było przedstawiać jako podludzi – niezależnie od tego, czy chodziło o Polaków, Ukraińców czy Żydów. Propaganda była doskonale przygotowana: służyły jej słowa, karykatury czy filmy.

Zdrajcy, krwiopijcy, rewizjoniści, syjoniści

W Związku Sowieckim i innych komunistycznych krajach język i gesty nienawiści przetrwały dłużej niż same systemy. Moje pokolenie uczniów szkół podstawowych we wczesnych latach 50. miało nienawidzić Amerykanów, przywódcę antykomunistycznych sił w Chinach Czang Kaj-szeka czy pierwszego prezydenta Korei Południowej Li Syng Mana, których przedstawiano jako grube potwory mordujące dzieci.

Wrogów nazywano w komunizmie zdrajcami, krwiopijcami, mordercami, rewizjonistami czy syjonistami. Knajackiego języka jednak nie używano, może z wyjątkiem Władysława Gomułki, który nazwał Janusza Szpotańskiego „człowiekiem o moralności alfonsa". Ale można zrozumieć wściekłość pierwszego sekretarza kompartii, opisanego (wierszem) jako gnom.

Wszystkie strony w życiu politycznym Polski zarzucają sobie posługiwanie się „językiem nienawiści" – czasami słusznie, czasami przesadnie. Nie wszystkie epitety, kpiny czy wyzwiska prowokują jakąkolwiek nienawiść, czasem wywołują tylko śmiech lub obrzydzenie.

Słowo „nienawiść" należy obecnie do słownika poprawności politycznej. Hate crimes (przestępstwa z nienawiści) są chociażby w USA ostrzej karane niż przestępstwa zwyczajne. Oznacza to na przykład, że morderca, który zastrzelił kogoś, by mu zabrać portfel, jest mniej winny niż ten, który zabił z nienawiści do innowierców.

Od kilku, kilkunastu lat język spod budki z piwem i z więzień przenika do języka codziennego polityki. Do przemówień, artykułów, wpisów na Facebooku i zwłaszcza, podobno, na Twitterze.

Może kiedyś uda się historykom ustalić, kto pierwszy zaczął, ale może to być jeszcze trudniejsze niż ustalenie, kto założył „Solidarność". Może wiele osób naraz poczuło potrzebę używania skrótów. I zamiast napisać: „ten, który powiedział to, wtedy zrobił to i tamto, tu i tam", napisało po raz pierwszy: „łajdak" albo „bydlę".

Jestem pod wrażeniem pewnego wpisu na Facebooku. Otóż Paweł Kukiz, poseł i bardzo znany polityk, prowadzi akcję przeciwko imigrantom. Mogę się z tym zgadzać czy nie, ale jest to w pełni w normie.

Jednak 3 lipca napisał : „Jak można ryzykować przyjęcie w Europie choć jednego z tych dzikusów??? (...) Nawet Ramadanu bydło w Bagdadzie nie uszanowało ! (...) Względem tej swołoczy, która niewinnych ludzi morduje- jestem rasistą" (pisownia oryg.).

W słowniku PWN o słowie „swołocz" czytamy: „pogardliwie o ludziach budzących odrazę swoim zachowaniem lub wyglądem".