Reformujemy na „3S”– stanowczo, stopniowo i skutecznie – stwierdził minister finansów Jacek Rostowski, odpierając zarzuty o odkładaniu przez rząd najważniejszych reform finansów publicznych na czas po wyborach 2011 roku. Jednak analiza tego, co robią rząd i minister, prowadzi do wniosku, że jest to reforma tylko na jedno„S” – słabo.
Dla usprawiedliwienia zwiększenia podatku VAT minister odwołał się do podwyżek podatków wprowadzonych przez rząd Margaret Thatcher w latach 1979 – 1981. Reformy brytyjskiej żelaznej damy sięgały jednak daleko głębiej i szerzej niż to, co proponuje Polakom rząd Donalda Tuska. Oprócz podkreślanej przez ministra podwyżki podatków rząd Thatcher pierwszej kadencji przeprowadził także ważne reformy po stronie wydatkowej.
[ul][li] W 1980 r. zniesiono obowiązek indeksacji długookresowych świadczeń socjalnych (emerytury, renty inwalidzkie) o inflację albo średnią płacę w zależności od tego, który wskaźnik był większy. Wprowadzono nową zasadę, zgodnie z którą świadczenia mogły podążać tylko i wyłącznie za wskaźnikiem cen. Zniesiono przepis z 1975 r., według którego indeksacji należało dokonywać regularnie co 12 miesięcy. W 1980 r., odkładając indeksację tylko z 10 na 24 listopada, rząd zaoszczędził 125 mln funtów. Dla zasiłków krótkookresowych (dla bezrobotnych, chorobowych) wprowadzono możliwość indeksacji o inflację pomniejszoną o 5 pkt proc. Ustawą z 1980 r. od stycznia 1982 r. zniesiono też dodatkowe zasiłki dla bezrobotnych i zasiłki chorobowe powiązane z zarobkami, które zniechęcały do pracy. Obowiązywały od połowy lat 60. Zasiłek wynosił 1/3 ostatniej pensji, a składka – tylko 0,5 proc. wynagrodzenia. Ponadto istotnie ograniczono zasiłki dla osób strajkujących i ich rodzin. Zaostrzono kryteria pobierania zasiłków chorobowych: wypłacano je, gdy niezdolność do pracy przekraczała trzy dni. Zredukowano zasiłek dla osób bezrobotnych powyżej 60. roku życia pobierających emerytury pracownicze. [/li][/ul] [ul][li] O 28 proc. zredukowano wydatki na gospodarkę mieszkaniową. O ile w roku finansowym 1979/1980 wynosiły 3,2 proc. PKB, o tyle w roku 1981/1982 obniżono je do 2,4 proc. PKB. Największe cięcia objęły wydatki kapitałowe na budownictwo mieszkaniowe. Ograniczono je z 1,8 do 1,2 proc. PKB. [/li][/ul] ? O blisko 58 tys. osób ograniczono zatrudnienie w służbie cywilnej. Był to spadek zatrudnienia prawie o 8 proc. w trzy lata. W Polsce, mimo zapowiedzi redukcji etatów, zatrudnienie zarówno w służbie cywilnej, jak i całej administracji publicznej stale rośnie. W latach 2008 – 2009 w służbie cywilnej przybyło 5 tys. nowych etatów (wzrost o ok. 5 proc.). W latach 1980 – 1983 w Wielkiej Brytanii o 6 proc. zredukowano także zatrudnienie w szkolnictwie. Ograniczenie etatów w szkołach było uzasadnione, gdyż na Wyspach rodziło się coraz mniej dzieci. W latach 1964 – 1977 liczba urodzeń zmniejszyła się z 1 mln do 657 tys. rocznie. W 1980 r. zwiększyła się do 753 tys., ale i tak było to znacznie mniej niż w połowie lat 60.
[srodtytul]Odważne zmiany[/srodtytul]
Reformy te odwróciły kurs powojennej polityki społecznej. Rząd Thatcher dokonał zmian, na które nie zdecydował się żaden inny powojenny rząd brytyjski. Przykładowo, zlikwidowano zasiłki, do których, poprzez odprowadzane składki, nabyto wcześniej uprawnienia (chodzi tu o dodatkowe zasiłki powiązane z zarobkami). Ponadto część reform miała konsekwencje długofalowe. Tak było w przypadku nowej zasady indeksacji skutkującej ograniczeniem tempa wzrostu wydatków socjalnych w długim horyzoncie czasu.
