Europa dwóch prędkości staje się faktem

Kolejny szczyt w kierunku dalszej integracji. Widać dość wyraźnie, w którą stronę zmierza Europa. Obserwujemy bowiem kolejne fazy integracji w ramach strefy euro i Europa dwóch prędkości coraz bardziej staje się faktem. Co więcej, integracja jest coraz ściślejsza i w tym sensie Europa nam się znów oddala.

Nie powinniśmy z tego powodu załamywać rąk, jest to proces naturalny. Ważne, aby trzymać cały czas nogę w drzwiach, aby móc szybko do tego klubu dołączyć. Pod warunkiem, że klub ten będzie zwarty i wyciągnie wnioski z przeszłości. A tu na razie jednak nie widać spójnej strategii działania. Nie można oprzeć się wrażeniu, że Włochy i Francja próbują wymusić na Niemcach emisję euroobligacji, wykorzystując do tego presję rynkową.

Stąd m.in. zapowiedzi prezydenta Francji, który na ostatnim szczycie G20 podkreślał, że problemy członków UE muszą być rozwiązywane wyłącznie przez instytucje europejskie, bez pomocy międzynarodowych ciał takich jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Tego typu deklaracje zamiast problemy rozwiązywać, powiększają je. Oderwane są bowiem od realiów dzisiejszego świata.

Euroobligacje nie sprawią cudów

Po pierwsze Europy nie stać na finansowanie Włoch, które niestety są pierwsze w kolejce za Hiszpanią. W przypadku, gdyby doszło do odcięcia Hiszpanii od rynku i finansowanie przejęłaby Unia – czy to w postaci EFS, czy też nawet poprzez EBC – szybko trzeba byłoby pokazać, w jaki sposób ten sam problem byłby rozwiązany w przypadku Włoch. Rynki będą więc oceniały, na ile przyjęte dla Hiszpanii rozwiązania byłyby skuteczne dla znacznie większej i wciąż (przynajmniej na papierze) bardziej zadłużonej gospodarki, jaką są Włochy. Chciałbym wierzyć, że politycy europejscy mają tego świadomość.

Cała dyskusja wokół szczytu wskazuje na to, że znaczna część polityków europejskich widzi tylko jedno rozwiązanie problemu, do którego zbliża nas pogarszająca się sytuacja w Europie. Tym rozwiązaniem są oczywiście euroobligacje. Ostatnio Angela Merkel powiedziała, że za jej życia taki instrument nie zostanie wprowadzony. Ale im większe będzie ryzyko przełożenia się kryzysu płynności na Włochy, tym większa presja na Niemcy, aby wzięły współodpowiedzialność za Europę.

Nie jestem wcale przekonany, czy pod presją Niemcy się nie ugną. Pamiętajmy jednak, że euroobligacje nie rozwiązują fundamentalnych problemów pogrążonych w recesji krajów strefy euro. Euroobligacje zaklajstrują jedynie problem płynności i to raczej na pewien czas, bo przecież każdy na rynku wie, że w nieskończoność Niemcy nie będą w stanie gwarantować długów Europy. Dlatego też to, co jest tak bardzo wyczekiwane przez rynek, ale i przez wielu polityków Południa, jest wyłącznie sposobem na „złapanie czasu", a nie rozwiązaniem problemu długów i sposobem na poprawienie konkurencyjności.

Podobna idea przyświeca pomysłowi unii bankowej, by długi francuskich i hiszpańskich banków gwarantował niemiecki podatnik. Idea podobna do unii fiskalnej i eurobondów – z tą różnicą, że mniej kontrowersyjna i znacznie łatwiejsza do wprowadzenia. Nie wymaga bowiem zmian traktatów, można ją wprowadzić w ramach obecnych uwarunkowań prawnych, a decyzja w tej sprawie byłaby mocnym sygnałem wskazującym na głębszą integrację europejską i krok w kierunku unii fiskalnej oraz współodpowiedzialności fiskalnej wraz z koncepcją euroobligacji. Niemcy mają pełną świadomość, w którym kierunku to idzie, dlatego też przygotowują pospiesznie instytucjonalne rozwiązania, jakie zwiększyłyby wpływ płatników na to, co robią ci, którzy wydają ich pieniądze.

To w sumie oczywiste, że uwspólnienie długów powinno wymagać zrzeczenia się pewnej części suwerenności. Jednak Francuzi czy Włosi chcieliby, by ten drugi element był bardziej deklaratywny niż realizowalny w praktyce. I w tej strategii pomóc ma presja rynkowa związana z pogarszającą się sytuacją w strefie euro.

Grecja wciąż skupia uwagę

Nie można też zapominać o „małej" Grecji. Bowiem rozwiązania przyjmowane dla niej są potem ćwiczone w innych krajach popadających w tarapaty.

Grecja jest jednak przypadkiem skrajnym. Przede wszystkim większości pożyczanych pieniędzy nie odda. Jednak odcięcie jej od zewnętrznej płynności mogłoby być nawet bardziej kosztowne. Bowiem w przypadku greckiej paniki EBC musiałby interweniować w krajach Południa Europy, w sumie więc skala tej operacji byłaby znacznie większa niż finansowanie samej tylko Grecji.

Euroobligacje nie rozwiązują fundamentalnych problemów pogrążonych w recesji krajów strefy euro. Zaklajstrują jedynie problem płynności