Krzysztof Adam Kowalczyk: Euro i zimny prysznic z polexitem w tle

Nie wiem jak państwo, ale ja z przerażeniem przyjąłem wyniki najnowszych badań poparcia dla przyjęcia euro, przeprowadzonych dla Fundacji Wolności Gospodarczej. Przeciw przesiadce ze złotego na wspólną walutę „w ciągu kilku lat” jest już ponad połowa badanych, za – mniej niż jedna trzecia. Zwolenników ubywa (-4,2 pkt proc. rok do roku) szybciej niż przybywa zwolenników (+5,7 proc.).

Prawica wzmacnia nastroje antyunijne

Gdyby takie tempo zmian się utrzymało, za pięć lat cztery piąte Polaków byłoby przeciwko euro, do przyjęcia którego zobowiązalibyśmy się przecież głosując wiosną 2003 r. za traktatem o akcesji do UE. Może nie byłoby to takie przerażające – są przecież w Unii kraje, jak Szwecja, Dania czy Czechy, które też euro nie mają – gdyby nie to, że euro-fobia rozwija się równolegle z nastrojami otwarcie antyunijnymi. I je wzmacnia.

Z wiosennych badań CBOS wynika, że zwolenników pozostania Polski w UE jest 77 proc. wobec 92 proc. w roku 2022. To najgorszy wynik od 2013 r. Spadek w dwa lata aż o 15 pkt proc. to przerażający efekt antyunijnej propagandy prawicy i skrajnej prawicy. W kraju, gdzie gołym okiem widać poprawę jakości życia dzięki 20 latom obecności we Wspólnocie, w którym miliony miejsc pracy istnieją dzięki produkcji dla innych krajów Unii (trafia tam aż trzy czwarte eksportu) to absolutnie irracjonalne.

Brexitowy błąd Brytyjczyków

Obawiam się, że ten irracjonalny trend będzie się pogłębiał. Zacofanie energetyki już odbija się na cenach energii, za co obwiniana jest Unia i jej polityka ekologiczna, a nie polscy politycy Zjednoczonej Prawicy wstrzymujący przez lata rozwój tańszych OZE w interesie węglowego skansenu. Łatwo jest obwiniać Unię także np. za niestabilne ceny zboża, które przecież kształtuje rynek światowy i Brukseli nic do tego. Zwykły obywatel tych zależności nie dostrzega, więc propagandę kupi.

Przy tak nakręcanych, rosnących nastrojach łatwo będzie o podobny błąd, jaki zrobili Brytyjczycy. Rozpisując referendum o wyjściu z UE premier Cameron nie chciał przecież opuszczać Wspólnoty, tylko uciszyć wewnętrzną opozycję w Partii Konserwatywnej.

Gdyby Wielka Brytania przyjęła wspólna walutę, a nie wynegocjowała tzw. derogację (przypomnę, Polska jej nie ma), i gdyby Brytyjczycy mieli na kontach oraz w portfelach euro zamiast funta, raczej nie znalazłaby się większość dla brexitu. Perspektywa powrotu do funta i spadku jego wartości w wyniku odpływu inwestorów otrzeźwiłaby gorące głowy.

Z tych samych powodów Grecy, mimo kryzysu, nie zdecydowali się przywrócić drachmy. Prognozowana jej dewaluacja o 40 proc. i takaż utrata zasobów finansowych byłaby większym nieszczęściem niż wyrzeczenia ratujące budżet i gospodarkę.

Euro to gwarant obecności Polski w Unii

Dlatego przyjęcie euro to nie tylko ruch likwidujący ryzyko kursowe i ułatwiający rozliczenia naszym eksporterom oraz zwiększający wpływy polityczne Polski. Ja widzę w nim także klucz zamykający drzwi wyjściowe z Unii. My tego klucza nie użyliśmy, zostawiając w efekcie drzwi do polexitu uchylone. Antyeuropejska prawica wsunęła w nie nogę i się mocno rozpycha, wspierana przez prezesa NBP, przy bierności prounijnych ugrupowań politycznych. Zapadły one w sen zimowy wierząc w mantrę, że waluta narodowa daje większą elastyczność, bo własną politykę pieniężną łatwiej dopasować do potrzeb gospodarki, a elastyczny kurs złotego pozwala amortyzować wstrząsy.

Tyle że te możliwości trzeba umieć wykorzystać, a już na pewno wykorzystywać w dobrej wierze, a nie do rozkręcenia szkodliwego na dłuższą metę inflacyjnego wzrostu gospodarki i finansowania rozpasanych wydatków rządu przez bank centralny. Właśnie takich szaleństw chcieli uniknąć zwolennicy jak najszybszego przyjęcia euro.